Προβλήματα ύπνου στους εφήβους

Που μπορεί να οφείλονται και ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης

Στην έναρξη της εφηβείας παρατηρείται συχνά η αλλαγή στο ωράριο του ύπνου. Αυτό μπορεί να συμβαίνει τόσο για βιολογικούς λόγους όσο και για κοινωνικούς. Ο ρόλος των ορμονών που διαταράσσονται είναι σημαντικός. Έτσι έχει παρατηρηθεί ότι οι έφηβοι χρειάζονται παραπάνω ύπνο, περίπου 9 με 10 ώρες. Επίσης, είναι φυσιολογικό να ξεκινάνε τη «μέρα» τους, να αποδίδουν καλύτερα δηλαδή τις μεσημεριανές και απογευματινές ώρες. Ωστόσο, αυτές οι ανάγκες δεν ικανοποιούνται σε πολλούς εφήβους με αποτέλεσμα να μην είναι τόσο παραγωγικοί. Οι λόγοι είναι κυρίως κοινωνικοί. Ένας λόγος είναι ότι ο έφηβος πλέον συμμετέχει στην καθημερινότητα του σπιτιού, ακολουθώντας τα ωράρια των γονιών του. Επομένως, μπορεί να τρώει το βραδυνό πιο αργά και να παρακολουθεί τηλεόραση μαζί με τους γονείς του.

Μια μεγάλη πρόκληση είναι και το ωράριο του διαβάσματος ή των μαθημάτων υποστήριξης που κάνει. Όταν για παράδειγμα τελειώνει το φροντιστήριο μετά τις 20.00 το βράδυ, ο οργανισμός χειάζεται χρόνο για να αποφορτιστεί από την ένταση και να μπει σε ρυθμούς ύπνου. Επιπλέον, η χρήση της τεχνολογίας αποσπά πολύ την προσοχή του εφήβου από τη διαδικασία του ύπνου. Οι οθόνες του κινητού, του υπολογιστή και της τηλεόρασης στο δωμάτιο του εφήβου δεν βοηθούν καθόλου στη ρύθμιση του ύπνου. Οι συνέπειες της έλλειψης ποιοτικού ύπνου είναι εμφανείς. Ο έφηβος δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στις υποχρεώσεις του, έχει μειωμένη ενέργεια, αποφεύγει δραστηριότητες που απαιτούν σωματική και πνευματική κόπωση, έχει αυξημένη ευαισθησία και γενικά είναι αποδιοργανωμένος.

Τι μπορούμε να κάνουμε όμως όταν βλέπουμε ότι ο έφηβος δεν κοιμάται αρκετά και υπάρχουν συνέπειες στην καθημερινότητά του;

Το πιο βασικό από όλα είναι να τον κάνουμε κοινωνό στην κατάσταση. Το να επιβάλλουμε αυστηρούς κανόνες για το ωράριο και τη χρήση των οθονών δε θα φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα καθώς ο έφηβος θα νιώσει για ακόμη μια φορά ότι βρίσκεται σε πεδίο μάχης.  Επίσης, είναι σημαντικό να δούμε ποιο είναι το βιολογικό ρολόι του κάθε παιδιού. Αν κάποιος έφηβος νυστάζει γύρω στις 00.00 δεν μπορούμε να του επιβάλλουμε να κοιμηθεί στις 22.00. Αυτό θα γίνει σταδιακά με την ενεργό συμμετοχή του ίδιου. Τον καλούμε λοιπόν σε συζήτηση και ενημέρωση γύρω από τη σημαντικότητα του καλού ύπνου. Εξηγούμε τους λόγους που πιστεύουμε ότι θα τον βοηθήσει να κοιμάται νωρίτερα και αποφασίζουμε από κοινού κάποιους κανόνες για την ρουτίνα του ύπνου. Για παράδειγμα μπορεί να έχει πρόσβαση στο κινητό και τον υπολογιστή μέχρι κάποια συγκεκριμένη ώρα. Έπειτα να ξαπλώνει διαβάζοντας κάτι ανάλαφρο, ή κάνοντας κάτι που τον ευχαριστεί και τον ηρεμεί. Η χαλαρωτική μουσική και η ζωγραφική μπορεί να βοηθήσει. Από τα μέσα που αναφέρουμε το κινητό έχει την πιο εύκολη πρόσβαση, καθώς η τηλεόραση και ο υπολογιστής καλό είναι να βρίσκονται σε κοινόχρηστους χώρους. Επομένως, ζητάμε συνεργασία από τον έφηβο, για να γίνει πιο ενεργός στη φροντίδα του ύπνου. Μπορεί να αφήνει το κινητό εκτός δωματίου ύστερα από συμφωνία.

Επίσης, οι ρυθμοί των υπολοίπων μελών της οικογένειας καλό είναι να «πέφτουν» μετά από κάποια ώρα. Αν κάποιος παρακολουθεί τηλεόραση μπορεί να την έχει σε χαμηλή ένταση, οι συζητήσεις επίσης να γίνονται χαμηλόφωνα, και ο φωτισμός να είναι αντίστοιχος της κατάστασης. Με αυτό το περιβάλλον ο έφηβος καταλαβαίνει ότι οι γονείς τον σέβονται στην προσπάθειά του να κοιμηθεί και τον υποστηρίζουν. Τέλος, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η διατροφή, η οποία πρέπει να είναι ισορροπημένη και αντίστοιχη του ωραρίου. Ένα ελαφρύ γεύμα, και αποφυγή κατανάλωσης καφέ και αναψυκτικών το απόγευμα μπορεί να είναι πολύ βοηθητικά.

Όπως παρατηρούμε, η διαταραχή του ύπνου είναι πολυπαραγοντική. Χρειάζεται σταθερότητα στην τήρηση του προγράμματος ακόμη και τα Σαββατοκύριακα, με κάποιες λογικές εξαιρέσεις. Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς οφείλουν να παρατηρούν τις δυσκολίες του παιδιού τους και να ζητάνε την βοήθεια των ειδικών όταν βλέπουν ότι η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη.

Γράφει στο efiveia.gr
Βασιλική Τσούτσου
Ψυχολόγος