Τα παιδιά αντιμέτωπα με το διαζύγιο: Πως το ανακοινώνουμε και η ζωή μετά
Το διαζύγιο αποτελεί μεγάλη αλλαγή για ένα παιδί καθώς σημαίνει δραστική αλλαγή στα καθημερινά του βιώματα. Ότι θεωρούσε δεδομένο μέχρι τότε (τους γονείς μαζί κάτω από την ίδια στέγη) διαλύεται. Τα πρώτα συναισθήματα που νιώθει είναι θυμός, φόβος και άγχος, τα οποία, είναι αποτέλεσμα της απώλειας και είναι απόλυτα φυσιολογικά. Πολλά παιδιά τείνουν να νιώθουν και ενοχές και να πιστεύουν ότι φταίνε τα ίδια, δηλαδή, ότι κάποια δική τους λάθος συμπεριφορά, ήταν η αιτία του διαζυγίου.
Πολλές έρευνες υποδεικνύουν ότι τα ψυχολογικά προβλήματα δεν είναι αποτέλεσμα του διαζυγίου, αλλά της προβληματικής κατάστασης που προϋπήρχε (με καυγάδες και λεκτική ή σωματική βία). Όταν όντως υπάρχει μια τέτοια κατάσταση το διαζύγιο είναι ωφέλιμο για το παιδί με την προϋπόθεση ότι οι συνθήκες που θα επακολουθήσουν θα πιο ευνοϊκές και πιο υγιείς (Αν το σπίτι γίνει πιο ήρεμο και γαλήνιο δημιουργείται μια ψυχική ισορροπία στη ψυχοσύνθεση του παιδιού που το βοηθά να είναι ήρεμο, υγιές και χαρούμενο).
Πώς να ανακοινώσετε στο παιδί την απόφαση του διαζυγίου
Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να ενημερώσουν το παιδί για το διαζύγιο. Ιδανικά θα πρέπει οι γονείς να καθίσουν μαζί και να συζητήσουν με το παιδί τους για την απόφαση τους. Βοηθάει πολύ να είναι ειλικρινείς και να λύσουν τις απορίες του παιδιού στο βαθμό που μπορεί να καταλάβει και να μην παραλείψουν να ακούσουν τις ανησυχίες και τους φόβους του και να ακούσουν και να σεβαστούν τις επιθυμίες του π.χ. «μας είναι πολύ δύσκολο να συνεχίσουμε να ζούμε μαζί και δεν είμαστε ευτυχισμένοι. Πιστεύουμε ότι είναι καλύτερο για όλους μας να ζήσουμε χωριστά εσένα ποια είναι η γνώμη σου;». Επίσης, θα πρέπει να τονίσουν στο παιδί ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για το διαζύγιο και ότι δε θα σταματήσουν να το αγαπούν παρόλο που οι συνθήκες της ζωής τους θα αλλάξουν. Τέλος, θα πρέπει να παραδεχτούν και οι ίδιοι, ότι είναι και για αυτούς δύσκολη αυτή η απόφαση και δεν πρέπει να προσπαθήσουν να τα παρουσιάσουν όλα τέλεια και ιδανικά, ψεύτικες υποσχέσεις που στο μέλλον δε θα πραγματοποιηθούν είναι περιττές πχ. «είναι και για εμάς πολύ δύσκολο όλο αυτό που θα ακολουθήσει και στεναχωριόμαστε αλλά πιστεύουμε ότι είναι το καλύτερο για όλους μας. Θα είναι διαφορετικά και περίεργα στην αρχή άλλα πιστεύουμε ότι με τον καιρό τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα».
Σημαντικές συμβουλές ως προς συμπεριφορά των γονέων απέναντι στο παιδί μετά το διαζύγιο.
- Το πρώτο μέλημα των γονέων θα είναι να ρυθμίσουν άμεσα το που θα μένει το παιδί. Όχι μόνο με ποιο γονιό αλλά και σε ποιο σπίτι. Η γνώμη του παιδιού σχετικά με το ποιον θέλει να μείνει είναι σημαντική και θα ήταν θεμιτό να ληφθεί υπόψιν. Αν αλλάξει σπίτι, να φροντίσουν να βρεθεί κάποιο μέρος που θα είναι σταθερό (δηλαδή να μη χρειαστεί να γίνονται συχνές αλλαγές τόπου διαμονής). Ιδανικά δε θα πρέπει να αλλάξει περιοχή και να χάσει σχολείο και φίλους γιατί η όλη διαδικασία της αλλαγής θα επιβαρυνθεί.
- Είναι σημαντικό να βγει ένα πρόγραμμα επισκέψεων για το γονιό που δε θα πάρει την κηδεμονία, το οποίο θα ακολουθείται με συνέπεια και θα σέβεται και το υπόλοιπο πρόγραμμα δραστηριοτήτων του παιδιού.
- Συχνά, μετά από ένα διαζύγιο οι γονείς αλλάζουν συμπεριφορά γιατί νιώθουν ενοχές απέναντι στο παιδί για την κατάσταση στην οποία το έχουν υποβάλλει. Το να γίνονται πιο ελαστικοί όμως έχει αρνητικές συνέπειες για το παιδί γιατί δε το βοηθάει να φτιάξει ένα υγιές σύστημα αρχών και αξιών όσο μεγαλώνει. Το παιδί χρειάζεται όρια για να μάθει να προγραμματίζει τη ζωή του και να βάζει προτεραιότητες και στόχους που θα το κάνουν ευτυχισμένο στο μέλλον. Ούτε το αντίθετο όμως είναι καλό, δηλαδή με το είναι καταπιεστικός και πολύ αυστηρός ένας γονιός δεν επιτρέπει στο παιδί να χτίσει τη δική του προσωπικότητα και να βρει τα δικά του θέλω. Το παν είναι η ισορροπία και το ουσιαστικό ενδιαφέρον.
- Τα πολλά δώρα, επίσης, με τα οποία οι γονείς μετά από ένα διαζύγιο, προσπαθούν να «εξαγοράσουν» την αγάπη του παιδιού και να μειώσουν το αίσθημα ενοχής δεν κάνουν καλό γιατί είναι άψυχα και ανούσια. Θα παίξει για λίγο μαζί τους και μετά θα τα πετάξει. Πλημμυρισμένο από μια ανούσια έννοια της υπερβολής δε θα μάθει να εκτιμάει αυτά που έχουν πραγματική και ουσιαστική αξία και δε θα μπορεί να αντλήσει ευτυχία από απλά πράγματα. Με αυτό τον τρόπο δε θα νιώθει ποτέ πληρότητα γιατί η πληρότητα από τα υλικά αγαθά δεν έχει ουσιαστική αξία. Είναι σαφώς προτιμότερο να αφιερώνουν οι γονείς χρόνο και να δίνουν πραγματική αγάπη (πχ. μια αγκαλιά, μια κοινή δραστηριότητα) παρά να του δίνουν πολλά παιχνίδια.
- Είναι πολύ σημαντικό ο ένας γονιός να μην προσπαθεί να μειώσει τον άλλο στον παιδί και να μη γίνει το παιδί κουτί παραπόνων. Επιπλέον, έρευνες έχουν υποδείξει ότι οι γονείς τείνουν να δίνουν το ρόλο του φίλου ή του συντρόφου στα παιδιά τους μετά από ένα διαζύγιο. Ένα παιδί δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί με ωριμότητα μια τέτοια κατάσταση και να βγει αλώβητο. Ένας γονιός που αγαπά πραγματικά το παιδί του, δεν το βάζει σε μια τέτοια διαδικασία. Οι γονείς θα πρέπει να αποτελούν πρότυπο, να εμπνέουν εμπιστοσύνη, να καθοδηγούν τα παιδιά τους καθώς μεγαλώνουν και να σέβονται τις ανάγκες των παιδιών σε κάθε ηλικία. Μόνο έτσι, και τα παιδιά με τη σειρά τους, σέβονται (προσοχή, σέβονται όχι φοβούνται!) τους γονείς τους, και μαθαίνουν από αυτούς πως να είναι λειτουργικά στο μέλλον.
- Το πιο σημαντικό είναι οι γονείς να δίνουν στο παιδί να καταλάβει ότι το αγαπούν και το νοιάζονται πραγματικά και να είναι σταθεροί στις αρχές τους και στη συνεννόηση που έχουν κάνει για τη διατροφή και τις επισκέψεις. Αν οι γονείς παραμείνουν κοντά στο παιδί και δείχνουν συνέπεια, η αλλαγή γίνεται πιο ομαλά και η αίσθηση της σταθερότητας, της οικογενειακής θαλπωρής και του σεβασμού προς τους γονείς, θα αποκατασταθούν γρηγορότερα.
Οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή ενός παιδιού, όπως στην προκειμένη περίπτωση το διαζύγιο, είναι πάντα πολύ επίπονες και τραυματικές, όπως υποστηρίζουν και οι περισσότερες έρευνες. Αν όμως γίνεται για καλό και οι συνθήκες διαβίωσης του παιδιού βελτιωθούν, τα αρνητικά συναισθήματα του θυμού, της θλίψης και του άγχους θα εξαλειφθούν με τον καιρό και δε θα αφήσουν κατάλοιπα. Σίγουρα ένα διαζύγιο είναι καλύτερο από μια μόνιμη αρνητική και επιβαρυντική κατάσταση στο σπίτι. Αν και οι ίδιοι οι γονείς είναι δυστυχισμένοι αυτό μεταφέρεται και στο παιδί. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και οι γονείς σαν άνθρωποι έχουν και αυτοί δικαίωμα στην προσωπική ευτυχία. Παρόλο, λοιπόν, που το διαζύγιο είναι μια δύσκολη διαδικασία, είναι σίγουρα καλύτερο από μια κακή ποιότητα ζωής. Πρέπει, όμως, οι γονείς να είναι σίγουροι και να έχουν φτάσει σε αυτή την επιλογή μετά από ώριμη σκέψη, ειδικά όταν υπάρχουν και παιδιά.
Αμαλία Λουίζου, MA
Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Σύμβουλος
Κέντρο Παιδιού Εφήβου Οικογένειας
www@kepeo.com
