Η μεταβατική περίοδος των γονιών στην εφηβεία

Συχνά δίνουμε όλη μας την προσοχή στα παιδιά και στο τι αυτά χρειάζονται, σε κάθε στάδιο της ζωής τους. Στην εφηβεία που τα πράγματα γίνονται λίγο πιο περίπλοκα, αυτή η προσοχή εντείνεται κι άλλο. Όμως δεν περνούν μόνο τα παιδιά από μεταβάσεις. Περνάνε και οι γονείς τις δικές τους, δύσκολες και περίπλοκες μεταβατικές περιόδους, αλλάζοντας τον τρόπο που χρειάζεται κάθε φορά να είναι δίπλα στο παιδί, αφήνοντας πίσω τρόπους που δεν λειτουργούν και αναλαμβάνοντας νέους πιο λειτουργικούς. Το να είσαι γονιός είναι μία βιωματική διαδικασία μάθησης, μία συνεχής διεργασία και επεξεργασία του πώς πρέπει να στέκομαι δίπλα στο παιδί. Δεν υπάρχει κανένα εγχειρίδιο με οδηγίες. Ο κάθε γονιός έχει να διανύσει το δικό του μονοπάτι σε αυτόν το ρόλο! Αυτό το κάνει ακόμα πιο απαιτητικό.

Η εφηβεία, ίσως είναι η πιο μεγάλη μετάβαση στη ζωή του γονιού. Όταν το παιδί είναι μικρό, δείχνει την αγάπη του ανοιχτά, απροκάλυπτα, με ευαλωτότητα, με γενναιοδωρία. Οι γονείς είναι οι πιο σημαντικοί άνθρωποι, είναι οι πιο δυνατοί, οι πιο καλοί, είναι σα Θεοί! Δεν τους αμφισβητούν κατά κανόνα και δεν τους υποτιμούν. Αντίθετα, τους δέχονται και τους θαυμάζουν. Είναι εκπληκτικό, αν συνειδητοποιήσουμε πόση δύναμη ασκούμε πάνω σε ένα πλάσμα, επειδή αυτό είναι το παιδί μας και επειδή είμαστε οι γονείς του! Ο γονιός απολαμβάνει την ανταλλαγή αγάπης και μαθαίνει να είναι ο φροντιστής, αυτός που προστατεύει, μαθαίνει, καθοδηγεί, βάζει όρια και κανόνες…

Καθώς πλησιάζουμε στην εφηβεία όμως, σιγά σιγά το κλίμα αλλάζει. Το παιδί αρχίζει να απομακρύνεται, να μην εκδηλώνεται το ίδιο όπως πριν, αρχίζει να παρακούει, να αντιδρά, να θυμώνει. Αρχίζει να αποστρέφεται τις πολλές αγκαλιές, τα αγγίγματα, τα φιλιά, και να εκδηλώνει όλο και λιγότερο τα συναισθήματά του προς τον γονιό. Ο κύκλος του διευρύνεται και αρχίζουν κι άλλοι άνθρωποι να μπαίνουν μέσα, οι φίλοι του γίνονται πολύ σημαντικοί και ίσως μπει στη ζωή τους και ο έρωτας. Πάντως ξεκάθαρα προτιμά να εκφράζεται στους συνομηλίκους, παρά στους γονείς.

Οι γονείς χάνουν τη θέση τους! Δεν είναι πια οι Θεοί τους! Οι φροντίδες τους και ο οικείος προηγούμενος ρόλος δεν είναι πια αποδεκτός. Αλλά ακόμα ο νέος ρόλος του γονιού δεν έχει γεννηθεί. Αυτή είναι μία πολύ μεγάλη μετάβαση. Ο γονιός χρειάζεται να αλλάξει τον τρόπο που είναι δίπλα στο παιδί. Χρειάζεται από εκεί που το προστατεύει και είναι πάντα εκεί, να αρχίσει να δίνει χώρο στον έφηβο να λειτουργεί μόνος του. Από εκεί που το καθοδηγεί, χρειάζεται να πάρει μία μικρή απόσταση και να παρατηρήσει, χρειάζεται να εμπιστευτεί. Χρειάζεται να εμπιστευτεί αφενός τη δουλειά που ήδη έχει κάνει με το παιδί μέχρι αυτήν την ηλικία, και αφετέρου χρειάζεται να εμπιστευτεί το ίδιο το παιδί, σαν άνθρωπο, τη φύση του και τις επιλογές του.

Σαφώς ο έφηβος χρειάζεται ακόμα τους γονείς του, όμως δεν τους χρειάζεται όπως πριν. Χρειάζεται να πειραματιστεί ο ίδιος με τη ζωή, να δοκιμάσει, να κάνει λάθη, να πέσει και να ξανασηκωθεί και να ξέρει ότι όταν το ζητήσει, ο γονιός θα είναι εκεί να τον φροντίσει, θα είναι εκεί όταν τον χρειαστεί. Χρειάζεται χώρο και φροντίδα από απόσταση.

Για να γίνουν όλα αυτά όμως, ο γονιός πρέπει να καταφέρει να υπερβεί την αντανακλαστική του τάση να προστατέψει και να πάει αντίθετα, δείχνοντας εμπιστοσύνη και δίνοντας χώρο στον έφηβο να απομακρυνθεί και να νιώσει ικανός. Για τους γονείς με παιδιά στην εφηβεία, τα συναισθήματα είναι πολλά.

Υπάρχει αμηχανία, αγωνία και φόβος για το άγνωστο. Θέλει θάρρος να δώσουμε ελευθερία και εμπιστοσύνη και να μείνουμε αμέτοχοι, αλλά ενεργοί παρατηρητές.
Υπάρχει θλίψη ίσως για τον προηγούμενο ρόλο που χάνεται.
Υπάρχει χαρά για το παιδί που μεγαλώνει.
Υπάρχει θυμός για το παιδί που αντιδρά.
Υπάρχει φόβος για το παιδί που αλλάζει.
Υπάρχει ανασφάλεια για όλα όσα δεν μπορεί να ελέγξει πια.
Υπάρχει αυτοαμφισβήτηση και ενοχή για κάθε βήμα.
Υπάρχουν όλα αυτά και άλλα τόσα μέσα σε αυτήν την μετάβαση.

Είναι μία δύσκολη και μακρόχρονη περίοδος που συνεχίζει να υπάρχει μέχρι το παιδί να βρει την ενήλικη θέση του, ανεξάρτητο και αυτόνομο, και ο γονιός να βρει έναν άλλον τρόπο να είναι γονιός για το παιδί του που μεγαλώνει επιτρέποντας την αλλαγή αυτή να συμβεί. Μέσα σε αυτήν την περίοδο, είναι σημαντικό να μπορείτε να μοιράζεστε αυτά που νιώθετε με τους κοντινούς σας, ή με φίλους, ή με άλλους γονείς ή ακόμα και με έναν ειδικό. Το να γίνουμε κατάλληλοι γονείς, προϋποθέτει να είμαστε καλοί με τον εαυτό μας και με όσα νιώθουμε! Είμαστε το ζωντανό βιωματικό παράδειγμα για τα παιδιά μας!

Γράφει στο efiveia.gr
Ηλιάννα Πεσσάρη
Ψυχολόγος, Ψυχοδραματίστρια