Η μετάβαση στη γονική ιδιότητα

Η μετάβαση στη γονική ιδιότητα αναφέρεται στη σχετικά βραχύχρονη περίοδο από την αρχή της εγκυμοσύνης έως τους πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού. Από βιολογική άποψη η μετάβαση αυτή αρχίζει με τη σύλληψη και ολοκληρώνεται με τον τοκετό. Ωστόσο, από ψυχολογική και κοινωνικο-πολιτισμική σκοπιά, αρχίζει πολύ νωρίτερα και συχνά επεκτείνεται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Οι αναπαραστάσεις, οι προσδοκίες και τα γεγονότα της σύλληψης, οι επιθυμίες που συνοδεύουν την απόκτηση απογόνου, σε μεγάλο βαθμό προσδιορίζουν την εμπειρία της μετάβασης. Η σημασία αυτής της περιόδου είναι διπλή:

  1. Αποτελεί ένα εξελικτικό στάδιο στην ανάπτυξη των γονέων ως ατόμων και της οικογένειας ως συστήματος και
  2. Σηματοδοτεί την εξέλιξη του παιδιού

Με τη γέννηση του βρέφους, η προσθήκη νέου μέλους στην οικογένεια προκαλεί και αλλάζει το καθεστώς και τη λειτουργία όλων των υπόλοιπων μελών όχι μόνο της πυρηνικής αλλά και της ευρύτερης οικογένειας. Η αποδοχή νέων μελών στο σύστημα προϋποθέτει τρεις βασικές προσαρμογές:

  1. Την προετοιμασία ανάλογου χώρου που θα καταλάβει το νέο μέλος
  2. Τη διαπραγμάτευση ως προς τη συμβολή του κάθε μέλους στη φροντίδα του παιδιού και τις υπόλοιπες υποχρεώσεις
  3. Τη επανατοποθέτηση των σχέσεων με τα μέλη της οικογένειας καταγωγής

Όλες οι παραπάνω διαστάσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την οικειότητα ανάμεσα στο ζευγάρι και την ποιότητα της σχέσης τους. Με τη γέννηση του παιδιού λοιπόν, είναι πιθανό:

  • Το ζευγάρι να παραγνωρίσει τη σχέση του εστιάζοντας είτε στα παιδιά είτε στη δουλειά
  • Η αναζήτηση της οικειότητας στο ζευγάρι αλλά και η ταυτόχρονη ατομική διαφοροποίηση συχνά να παραμελούνται
  • Η φροντίδα του παιδιού να αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την ισότητα των φύλων. Τίθενται σε μεγάλη διαθεσιμότητα οι προσπάθειες για ισότητα στον καταμερισμό των υποχρεώσεων στο οικογενειακό αλλά και στο επαγγελματικό πλαίσιο

Παρόλες τις δυσκολίες όμως τις περισσότερες φορές τα ζευγάρια καταφέρνουν να τα βγάλουν πέρα και μέσα από τη συζήτηση να οδηγηθούν σε ένα σχετικά ικανοποιητικό επίπεδο όσον αφορά στην αλληλοκατανόηση των δυσκολιών και των αναγκών του συντρόφου. Βοηθητικά επίσης λειτουργούν, τις περισσότερες φορές, και οι οικογένειες καταγωγής είτε συνεισφέροντας στη φροντίδα και στην απασχόληση του παιδιού κατά τη διάρκεια εργασίας των γονέων είτε προσφέροντας συμβουλές υποκινούμενοι από το γνήσιο ενδιαφέρον και την εμπειρία τους ως γονείς και οι ίδιοι ή ακόμη συνεισφέροντας οικονομικά.

Ορισμένες φορές όμως η απόκτηση παιδιού/ών μπορεί να προκαλέσει σύγκρουση στο ζευγάρι. Σύγκρουση η οποία παραπέμπει στις αναπαραστάσεις περί ισότητας των φύλων, στις πολιτισμικά προσδιορισμένες στάσεις και αξίες των γονέων και αυτές των προηγούμενων γενεών καθώς και στην ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική, την οικογενειακή και την επαγγελματική ζωή τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Έτσι οι γυναίκες, αλλά ακόμα και οι άνδρες που επιθυμούν να υπηρετήσουν το διπλό στόχο της επαγγελματικής απασχόλησης και της ανατροφής των παιδιών συχνά βρίσκονται μπροστά σε αδιέξοδο. Βιώνοντας το ζευγάρι αυτήν την αίσθηση αδιεξόδου και με τις συγκρούσεις συνεχώς να μεγεθύνονται και να πολλαπλασιάζονται, οδηγείται σε ένα μπλοκάρισμα όσον αφορά στη σχέση μεταξύ των συντρόφων, στις διαπροσωπικές τους σχέσεις αλλά και στον ενδοψυχικό τους κόσμο.

Σε αυτό το σημείο βοηθητικά μπορούν να αποδειχθούν τα παρακάτω:

  • Προσπάθεια κατανόησης των δυσκολιών και των αναγκών του συντρόφου ως άτομο αλλά και τις δυσκολίες του ρόλου που έχει στο οικογενειακό πλαίσιο
  • Γνώση της σημαντικότητας του χρόνου που αφιερώνεται τόσο στη συντροφικότητα όσο και στην ατομική διαφοροποίηση
  • Ιεράρχηση των αναγκών αλλά και των προσδοκιών που έχουν οι ίδιοι από το σύντροφο αλλά και από τον εαυτό τους
  • Προσπάθεια αποδοχής και σεβασμού της σχέσης που διατηρεί ο/η σύντροφος με την οικογένεια καταγωγής
  • Προσπάθεια κατανόησης των διαφορετικών αξιών και προσδοκιών που φέρουν οι σύντροφοι από τις οικογένειες καταγωγής

Παρόλα αυτά, υπάρχουν περιπτώσεις που οι συγκρούσεις στο ζευγάρι δεν είναι εύκολο να λυθούν και το αδιέξοδο να φαντάζει ολοένα και μεγαλύτερο. Παρόλες τις προσπάθειες που μπορεί να γίνονται, οι συγκρούσεις είναι πιθανό να συνεχίζονται και να εντείνονται. Σε αυτήν την περίπτωση αρκετά βοηθητική μπορεί αποδειχθεί μια επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας ή σε ένα σύμβουλο ζεύγους και οικογένειας.

Πηγή: internus.gr
Μήτρος Αλέξανδρος
Κλινικός Ψυχολόγος