Διακοπές μακριά από τη μαμά και το μπαμπά;

Μόλις κλείνουν τα σχολεία και οι παιδικοί σταθμοί για το καλοκαίρι, προκύπτει πάντα το ίδιο πρόβλημα: πως θα «γεμίσετε» τρεις ολόκληρους μήνες διακοπών για τα παιδιά σας; Ειδικά αν οι παππούδες είναι μεγάλης ηλικίας, μένουν μακριά ή δεν είναι διαθέσιμοι, το πρόβλημα γίνεται εντονότερο, αφού κι η δική σας καλοκαιρινή άδεια είναι περιορισμένη και δε μπορεί να καλύψει τόσο μεγάλο διάστημα. Επειδή όμως είναι κρίμα να κλείσετε τα παιδιά σας σ’ ένα διαμέρισμα το μεγαλύτερο μέρος του καλοκαιριού, γιατί δε σκέφτεστε να τα στείλετε μόνα τους στη θάλασσα, στο βουνό ή ακόμα και στο εξωτερικό; Οι παιδοψυχολόγοι συμφωνούν ότι η εμπειρία των διακοπών χωρίς τους γονείς είναι θετική για το παιδί.

Μπορεί να σας κοστίζει η ιδέα ν’ αποχωριστείτε το παιδί σας στέλνοντάς το να κάνει διακοπές μόνο του, όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για μια πολύ εποικοδομητική εμπειρία. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, η εμπειρία αυτή επιτρέπει στο παιδί (αλλά και στον έφηβο) να διευρύνει τον κόσμο του, να δοκιμαστεί και να μετρήσει τις δυνάμεις του μακριά από το σπίτι. Βέβαια, δεν αποκλείεται να αισθανθεί, σ’ όποια ηλικία κι αν είναι, το στρες του αποχωρισμού, τη νοσταλγία για τη μαμά και το μπαμπά, το φόβο ότι δε θα τα βγάλει πέρα μόνο του. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι οποιαδήποτε αλλαγή αποτελεί ένα είδος στρες για το παιδί. Όμως, η ικανότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα αποκτιέται μόνο με τις εμπειρίες. Ακριβώς γι’ αυτό, οι διακοπές χωρίς γονείς αποτελούν μια περίοδο που το βοηθάει να μεγαλώνει, να ωριμάζει και να ανεξαρτητοποιείται. Σε κάθε περίπτωση όμως, πρόκειται για μια σύνθετη εμπειρία, την οποία θα πρέπει να προετοιμάσετε σωστά, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας, έτσι ώστε να έχει αίσια έκβαση.

Για παιδιά κάτω των 6

Για τα πιο μικρά παιδιά, που πηγαίνουν ακόμα στον παιδικό σταθμό, ενδείκνυνται οι εξοχικές κατασκηνώσεις που προβλέπουν την επιστροφή των παιδιών στο σπίτι τους το βράδυ. Σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους, η νύχτα αποτελεί την πιο κρίσιμη στιγμή της μέρας: το παιδί έχει ανάγκη να αισθανθεί προστατευμένο, να κοιμηθεί στο κρεβατάκι του, ν’ ακούσει ένα παραμύθι από τους γονείς του, να τηρηθούν εν ολίγοις οι συνηθισμένοι ρυθμοί του.

Σε γενικές γραμμές, είναι καλύτερα να αποφεύγετε να στείλετε ένα παιδί κάτω των 6 ετών για μεγάλο χρονικό μακριά από το σπίτι, γιατί μπορεί να βιώσει τον αποχωρισμό ως πραγματική εγκατάλειψη. Αντιθέτως, στείλτε το χωρίς κανένα πρόβλημα τα Σαββατοκύριακα σε οικεία πρόσωπα, όπως τον παππού και τη γιαγιά.

Στη σχολική ηλικία

Τα πράγματα αλλάζουν μετά τον πρώτο χρόνο του σχολείου. Τα παιδιά έχουν συνηθίσει πλέον να εξοικειώνονται γρήγορα μ’ ένα περιβάλλον διαφορετικό από το οικογενειακό, συχνά ξεκινούν σπορ ή μαθήματα μουσικής, και σιγά-σιγά γίνονται πιο αυτόνομα και ανεξάρτητα. Απ’ την αυτήν την ηλικία, λοιπόν, μπορούν να αρχίσουν να κάνουν διακοπές χωρίς τη μαμά και το μπαμπά. Αρκεί βέβαια να έχουν προηγηθεί μερικές δοκιμές αποχωρισμού. Σε κάθε περίπτωση πάντως, είναι καλύτερα να το στείλετε στη θάλασσα ή το βουνό μαζί με άτομα που δεν του είναι τελείως ξένα. Μπορείτε επίσης να το στείλετε σε μια κατασκήνωση, αλλά κατά προτίμηση με τον καλύτερο του φίλο, όχι τελείως μόνο του.

Ο χαρακτήρας παίζει σημαντικό ρόλο

Από την ηλικία των 8-9 ετών, το παιδί αρχίζει να αντιμετωπίζει με ενδιαφέρον τη νέα εμπειρία και δεν την βλέπει ως αποκλειστικά δική σας επιλογή.

Και μετά την ηλικία των 12 ετών, είναι έτοιμο να περάσει τις διακοπές σ’ ένα τελείως ξένο περιβάλλον. Βέβαια, πολλά εξαρτώνται και από τον χαρακτήρα του παιδιού, από το πόσο έχει συνηθίσει να δρα αυτόνομα και ανεξάρτητα, και από τις εμπειρίες αποχωρισμού που έχει ζήσει μέχρι τότε.

Για παράδειγμα, δεν είναι δεδομένο ότι ένας έφηβος, μόνο και μόνο επειδή έχει μεγαλώσει, είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει την περίοδο των διακοπών μακριά από τους γονείς του. Σίγουρα, είναι σε θέση να πλυθεί, να ντυθεί και να φάει, όμως όσον αφορά στο συναισθηματικό τομέα, μπορεί να έχει μεγαλύτερη δυσκολία από ένα παιδί 8 ετών άμα δεν του έχει δοθεί ποτέ η ευκαιρία να φύγει μακριά από τους γονείς του.

Κάντε την επιλογή μαζί του

Για να έχουν αίσια έκβαση οι διακοπές, δε θα πρέπει να επιβάλλετε στο παιδί σας τις δικές σας επιλογές. Ο προορισμός και το είδος διαμονής θα πρέπει να αποφασιστούν όσο το δυνατόν γίνεται από κοινού. Είναι ανώφελο κι αντιπαραγωγικό να προτείνετε διακοπές στη θάλασσα σ’ ένα παιδί που φοβάται το νερό, ή να γράψετε σε μια σχολή καράτε ένα κοριτσάκι που λατρεύει το μπαλέτο. Οι επιλογές που υπάρχουν, είναι τόσο πολλές που δε θα δυσκολευτείτε να βρείτε μια που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις τόσο τις δικές σας, όσο και του παιδιού σας.

Θέλετε μερικές συμβουλές;

• Για τα παιδιά του Δημοτικού, συστήνονται διακοπές σε επαφή με τη φύση. Η εμπειρία να περπατάνε μέσα στο δάσος, να διασχίζουν ρυάκια και να βλέπουν ζώα από κοντά είναι δελεαστική κι ευχάριστη σχεδόν για όλα τα παιδιά κάτω των 10 ετών, ειδικά αν μένουν σε μια μεγάλη πόλη.
• Αντιθέτως, για τα παιδιά του Γυμνασίου, προτείνετέ τους να περάσουν μερικές βδομάδες μαθαίνοντας κάποιο καινούριο άθλημα. Το πέρασμα από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο είναι δύσκολο και συνεπάγεται με περισσότερο διάβασμα και λιγότερη άσκηση. Προσφέρετέ τους λοιπόν ένα είδος διακοπών που να τα βοηθήσει να ξεκουράσουν το πνεύμα τους και να γυμνάσουν το σώμα τους.
• Τέλος, για τα παιδιά του Λυκείου, ενδείκνυνται διακοπές σ’ ένα κολέγιο του εξωτερικού, όπου θα μπορέσουν να μάθουν μια καινούρια γλώσσα και να έρθουν σ’ επαφή μ’ έναν διαφορετικό πολιτισμό. Η μάθηση μιας ξένης γλώσσας είναι σημαντική, όμως πιο σημαντικός είναι ο συνδυασμός του διαβάσματος με τη διασκέδαση. Οι σημερινοί νέοι περνούν πολύ περισσότερες ώρες πάνω από ένα βιβλίο σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές και συχνά αντιμετωπίζουν το σχολείο ως υποχρέωση. Στο εξωτερικό, αντιθέτως, θα έχουν τη δυνατότητα να ξανανακαλύψουν την ευχαρίστηση της μάθησης.

Πριν την αναχώρηση

Όπως εξηγούν οι παιδοψυχολόγοι, πολλά παιδιά φοβούνται να ξεκινήσουν μόνα από το σπίτι κι αρκετές φορές είναι φταίξιμο των γονέων, που τους μεταδίδουν τις δικές τους ανησυχίες. Τα παιδιά διαισθάνονται – χάρη στο αλάνθαστο ένστικτό τους – τις ανασφάλειες των γονέων τους και συμπεριφέρονται ανάλογα. Σκέφτονται δηλαδή ως εξής: «Η μαμά φοβάται να με αφήσει να φύγω; Τότε κι εγώ δε θα φύγω».

Τι συστήνουν οι παιδοψυχολόγοι;

Αν θέλετε λοιπόν να είναι επιτυχημένη η επιχείρηση «διακοπές μόνα τους», θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να πείσετε τον εαυτό σας. Επιπλέον, εξηγήστε στο παιδί σας ότι ίσως το πρώτο βράδυ αισθανθεί λίγο στεναχωρημένο και μόνο του, αλλά ότι αυτό είναι κάτι φυσιολογικό που συμβαίνει σε όλους.

• Προσπαθήστε δηλαδή να το καθησυχάσετε και να προλάβετε μια έντονη νοσταλγία που θα το κάνει να θέλει να γυρίσει πίσω μια ώρα αρχύτερα. Επίσης, ενθαρρύνετέ το να πάρει κάτι από το σπίτι: το αγαπημένο του αρκουδάκι, ένα πόστερ ή μια φωτογραφία. Για το παιδί, αυτό το αντικείμενο θα του προσφέρει παρηγοριά και θα το βοηθήσει να ζήσει ευχάριστα την πρώτη μεγάλη του περιπέτεια.
• Κι αν στο πρώτο τηλεφώνημα, ξεσπάσει σε κλάματα και σας ικετεύσει να το πάρετε πίσω; Χρονοτριβήστε! Πείτε του να προσπαθήσει να κάνει υπομονή λίγες μέρες ακόμα και χωρίς να το γνωρίζει, συζητήστε με τους υπεύθυνους του κέντρου όπου το έχετε στείλει για να μάθετε αν όντως δεν περνάει καλά.
• Αν παρόλα αυτά περάσει αυτό το σύντομο διάστημα και δεν αλλάξει γνώμη, τότε είναι καλύτερα να το πάρετε και πάλι στο σπίτι. Μ’ αυτόν τον τρόπο, θα του δείξετε τη διαθεσιμότητά σας, έτσι ώστε να μην αισθανθεί εγκαταλελειμμένο και την ίδια στιγμή το γεγονός ότι κατάφερε να επιβιώσει μερικές μέρες ακόμα, θα του χρησιμεύσει για την επόμενη εμπειρία αποχωρισμού από τη μαμά και τον μπαμπά.

ΣΤΟΠ στα αισθήματα ενοχής!

Μόλις φύγει το παιδί από το σπίτι, σας καταλαμβάνουν οι ενοχές; Δεν υπάρχει λόγος! Σκεφτείτε ότι δεν το έχετε στείλει στον πόλεμο ή στο ανθρακωρυχείο, αλλά διακοπές σε ένα ωραίο μέρος με μια παρέα συνομηλίκων, από την οποία πιθανότατα γνωρίζει ήδη κάποιον. Προσπαθήστε λοιπόν να βάλετε ένα φρένο στην ανησυχία σας κι επωφεληθείτε από αυτές τις λίγες βδομάδες «ελευθερίας» για να αφιερώσετε χρόνο στον εαυτό σας. Βγάλτε τη στολή του γονιού και φορέστε αυτή του συζύγου.

Θυμηθείτε πώς είναι να απολαμβάνετε ένα ρομαντικό γεύμα με το σύντροφό σας ή αν είστε χωρισμένοι, μια βραδιά έξω με φίλους. Κάντε τον εαυτό σας πρωταγωνιστή του ελεύθερου χρόνου σας και προσπαθήστε να τον γεμίσετε με όσο το δυνατόν περισσότερες ασχολίες. Γιατί αν αφήσετε να σας παρασύρει η ρουτίνα, αργά ή γρήγορα θα καταλήξετε να σκέφτεστε: «Αχ, Θεέ μου, τι να κάνει τώρα το παιδί μου;»

της Αφροδίτης Ραυτοπούλου
Επιστημονικός συνεργάτης: Αντιγόνη Κεμερλίογλου, Ψυχολόγος
www.ygeia-evexia.gr