Τραυλισμός: πρέπει να απευθυνθώ σε ειδικό;
« … το παιδί μου είναι 2,5 χρονών κι ενώ μίλαγε χωρίς καμία δυσκολία, άρχισε να λέει πολλές φορές την ίδια συλλαβή. Στην αρχή το έκανε σε λίγες λέξεις και δε δώσαμε σημασία αλλά μετά άρχισε να γίνεται πιο έντονο. Έφτασε σε σημείο να μη μιλά καθόλου και να κλείνει το στόμα του με το χέρι. Ακολουθήσαμε αυτό που όλοι λένε, κάναμε ότι δε συμβαίνει τίποτα, δεν το σχολιάσαμε και του δίναμε χρόνο. Βελτιώθηκε και για μια εβδομάδα σταμάτησε τελείως, τώρα όμως επανήλθε με διαφορετικό τρόπο. Ενώ πριν έλεγε τη συλλαβή πολλές φορές, θε-θε-θε-θέλω, τώρα κολλάει στα σύμφωνα και μπλοκάρει μέχρι να το πει…, συνεχίζουμε να μην του δίνουμε σημασία αλλά ανησυχώ γιατί ξαναεμφανίστηκε…»
Στο Κέντρο Έρευνας και Θεραπείας Τραυλισμού, ακούμε συχνά την παραπάνω αφήγηση, με διάφορες παραλλαγές, από τους γονείς που απευθύνονται σε μας. Κάποιοι αναφέρουν ότι τα συμπτώματα ξεκίνησαν απότομα και άλλοι σταδιακά, κάποιοι περιγράφουν πολύ έντονα κολλήματα και κάποιοι πολύ ήπια ή περιόδους -ακόμα και μέσα στην ίδια ημέρα- όπου τα συμπτώματα δεν υπάρχουν καθόλου. Κάποια παιδιά -παρά την ένταση των συμπτωμάτων- δεν αντιδρούν καθόλου και επιμένουν μέχρι να πουν αυτό που θέλουν, ενώ κάποια άλλα στην πρώτη επανάληψη σταματούν να μιλούν και δείχνουν έντονη ανησυχία. Κοινός παρονομαστής σε όλες τις αφηγήσεις είναι η ανησυχία των γονιών. Ανησυχία εύλογη, που μπορεί να πυροδοτείται από την αγωνία τους να κάνουν «αυτό που πρέπει», ειδικά όταν οι πρώτες κατευθύνσεις για τον χειρισμό του τραυλισμού φαίνεται να μην βοηθούν πάντα. Και το ερώτημα που συχνά τίθεται είναι: «να απευθυνθώ ή όχι σε κάποιον ειδικό;»
H πρώτη συμβουλή που συνήθως λαμβάνουν οι γονείς είναι «αγνοήστε το και τα συμπτώματα θα περάσουν». Η συμβουλή αυτή ταυτίζεται με την επιθυμία των γονέων αλλά δεν είναι η ασφαλέστερη. Ποιος δεν θέλει να αφήσει το χρόνο να «κάνει τη δουλειά του», πόσο μάλλον όταν γνωρίζουμε από τις έρευνες ότι πράγματι, τα περισσότερα παιδιά θα ξεπεράσουν τα συμπτώματα τραυλισμού που εμφανίζουν; Ωστόσο, συμβουλή «αγνόησέ το θα περάσει» δεν είναι ασφαλής για όλα τα παιδιά γιατί υπάρχουν παιδιά που ξεκινούν να τραυλίζουν και έχουν υψηλό κίνδυνο εδραίωσης του τραυλισμού. Για τα παιδιά με υψηλό κίνδυνο εδραίωσης η συμβουλή «μη δώσεις σημασία θα περάσει» μπορεί να είναι καθοριστική αρνητικών εξελίξεων στη ροή της ομιλίας τους. Επομένως το ερώτημα «να απευθυνθώ σε κάποιον ειδικό ή όχι», πρέπει να τίθεται στην βάση «πρέπει το συγκεκριμένο παιδί να απευθυνθεί σε ειδικό;»
Οι έρευνες αναδεικνύουν τους παράγοντες κινδύνου εδραίωσης του τραυλισμού και καταδεικνύουν σε γονείς και ειδικούς τα δεδομένα που «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» και δηλώνουν ανάγκη άμεσης διερεύνησης. Θα πρέπει λοιπόν, να απευθυνθείτε άμεσα στον εξειδικευμένο στις διαταραχές ροής της ομιλίας λογοθεραπευτή, εάν:
- υπάρχει ιστορικό τραυλισμού στην οικογένεια
- το παιδί, εκτός των συμπτωμάτων τραυλισμού, δε μιλά καθαρά, αντικαθιστά σύμφωνα και σαν αποτέλεσμα αυτού δε μιλά καθαρά και οι άλλοι δεν το καταλαβαίνουν
- ο λόγος του παιδιού (λεξιλόγιο, σύνταξη, έκφραση) είναι πιο μπροστά ή πιο πίσω από τον λόγο των συνομήλικων παιδιών
- σα γονείς έχετε θορυβηθεί από την εμφάνιση του τραυλισμού και ανησυχείτε ιδιαίτερα
- το παιδί αντιλαμβάνεται ότι τραυλίζει και αντιδρά (για παράδειγμα κλείνει το στόμα με το χέρι, μιλά λιγότερο ή καθόλου, έχει αλλάξει η συμπεριφορά του)
- ο τραυλισμός δείχνει να παραμένει ο ίδιος ή να χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου
- το παιδί έχει «ευαίσθητη» ιδιοσυγκρασία ή έχει έντονες αντιδράσεις και δυσκολεύεται να ηρεμήσει όταν κάτι του συμβαίνει
- έχουν περάσει 6 μήνες από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων, ακόμα κι αν τα συμπτώματα πάνε κι έρχονται ή είχαν τελείως εξαφανιστεί για ένα διάστημα.
Ο τραυλισμός μπορεί να οφείλεται σε πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες, είναι όπως λέμε μια πολυπαραγοντική δυσκολία και για το λόγο αυτό η άμεση διερεύνηση των παραγόντων που συμμετέχουν στη δυσκολία κάθε παιδιού που ξεκινά να τραυλίζει είναι αναγκαία για να αναδείξει το βαθμό κινδύνου εδραίωσης και το καταλληλότερο πρόγραμμα παρέμβασης.
Σε κάθε περίπτωση η έγκαιρη και κατάλληλη διερεύνηση της δυσκολίας οδηγεί στον καταλληλότερο χειρισμό και ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο ο τραυλισμός να καταλήξει να είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της ομιλίας του παιδιού.
Γιώργος Φούρλας
Λογοθεραπευτής – Εξειδικευμένος Θεραπευτής Τραυλισμού
Διευθυντής Κέντρου Έρευνας και Θεραπείας Τραυλισμού
www.travlismos.gr
