Πραγματολογία
Η Πραγματολογία αναφέρεται στους κανόνες που διέπουν τη χρήση της γλώσσας. Πρόκειται για την ικανότητα του ατόμου να εκφράζει αυτό που θέλει με τον κατάλληλο τρόπο, στον κατάλληλο τόπο και χρόνο.
Για παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη γλώσσα και επικοινωνούμε με κάποιο φίλο, είναι εντελώς διαφορετικός από τον τρόπο που χειριζόμαστε τη γλώσσα όταν επισκεπτόμαστε μια δημόσια υπηρεσία. Η ικανότητα να χειρίζεται κάποιος το λόγο κατάλληλα για να επικοινωνήσει, εξαρτάται από την ικανότητα που έχει να αντιλαμβάνεται επικοινωνιακές καταστάσεις και από την αντίληψη της ψυχικής διάθεσης και των συναισθημάτων του ακροατή.
Αυτή η ικανότητα του παιδιού αναπτύσσεται εξελικτικά και περνάει από τα εξής στάδια:
0 – 6 μηνών
- Αρχίζει να κοιτάζει πρόσωπα
- Ακολουθεί με το βλέμμα κάτι που κινείται
- Το κλάμα διαφοροποιείται ανάλογα με την επικοινωνιακή πρόθεση
- Κλαίει διαφορετικά όταν πεινάει, διαφορετικά όταν νυστάζει, διαφορετικά όταν πονάει
- Διατηρεί βλεμματική επαφή
- Εντοπίζει την πηγή του ήχου
6 – 9 μηνών
- Νιώθει ευχαρίστηση με το χάδι
- Αναγνωρίζει οικεία πρόσωπα
- Κλαίει όταν το αφήνουν μόνο του στο δωμάτιο
9 – 12 μηνών
- Αντιλαμβάνεται την άρνηση και απωθεί αντικείμενα που δε θέλει
- Κάνει χειρονομίες τύπου: «Γεια», «Αντίο»
- Αναζητά και δείχνει στοργή σε οικεία πρόσωπα
- Αρχίζει να δείχνει άγνωστα αντικείμενα θέλοντας να του εξηγήσουν τι είναι
- Ξεκινάει να ζητάει ένα αντικείμενο που θέλει
- Αρχίζει να αλλάζει τη συμπεριφορά του, αντιλαμβανόμενο τα συναισθήματα των άλλων: Μπορεί να επαναλαμβάνει πράγματα που οι άλλοι θεωρούν αστεία για να τους κάνει να γελάσουν
12 – 18 μηνών
- Πάει και φέρνει αγαπημένα αντικείμενα για να τα δείξει σε κάποιον
- Χρησιμοποιεί χειρονομίες για να ζητήσει βοήθεια ή να τραβήξει το ενδιαφέρον
- Αρχίζει να λέει «Γεια»
- Εκφράζει την άρνησή του και χρησιμοποιεί το «Όχι»
- Αρχίζει να απαντάει σε ερωτήσεις, συχνά χωρίς να έχουν νόημα
- Δείχνει προσοχή όταν του μιλάει κάποιος και τον κοιτάζει στα μάτια
18 – 24 μηνών
- Αρχίζει να ζητάει να μάθει και ρωτάει «Τι είναι αυτό;»
- Κατονομάζει αντικείμενα μπροστά σε άλλους
- Χρησιμοποιεί φράσεις 2 λέξεων και εκφράζει κτητικότητα: «δικό μου»
- Μπορεί να ξεκινήσει ένα διάλογο
2 – 3 ετών
- Ξεκινάει και συμμετέχει σε διάλογο
- Μπορεί και αλλάζει θέμα συζήτησης
- Αρχίζει και δίνει πληροφορίες για το θέμα συζήτησης
- Χρησιμοποιεί επιφωνήματα για να τραβήξει την προσοχή
3 – 4 ετών
- Συμμετέχει σε μεγαλύτερη συζήτηση
- Μπορεί να πλάσει ένα φανταστικό φίλο και να του απευθύνεται όταν παίζει
- Μπορεί και αλλάζει τον τόνο της φωνής του και τον τρόπο ομιλίας όταν απευθύνεται σε παιδιά μικρότερης ηλικίας
- Ζητάει την άδεια για να κάνει κάτι
- Δίνει εξηγήσεις στον ακροατή αν δεν κατάλαβε κάτι
- Ζητάει εξηγήσεις αν δεν κατάλαβε κάτι
- Χρησιμοποιεί εκφράσεις του προσώπου και χειρονομίες για να εξηγήσει κάτι
- Αρχίζει τα «πειράγματα»
- Μπορεί να μιμηθεί και να υποδυθεί τη συμπεριφορά κάποιου
4 – 6 ετών
- Κάνει έμμεσες ερωτήσεις
- Χρησιμοποιεί σωστά αντωνυμίες (αυτός, εκείνος, αυτό), επιρρήματα και προθέσεις: (εδώ, εκεί, μέσα, έξω, πίσω, από, ανάμεσα, όταν, αφού)
- Κατανοεί και περιγράφει τη χρήση αντικειμένων του περιβάλλοντός του
- Μπορεί να περιγράψει σωστά τα γεγονότα μιας ιστορίας, κοιτάζοντας μόνο εικόνες
- Απαντάει σωστά σε ερωτήσεις που αφορούν το χρόνο: “Πότε έφαγες;”
- Χρησιμοποιεί κατάλληλα λέξεις, όπως: “Ευχαριστώ”, “Παρακαλώ”
- Κατανοεί πότε κάποιος χρειάζεται βοήθεια
Βενιέρης Νικόλαος, Λογοθεραπευτής
http://logoupraxis.gr
