Η ένταξη και προσαρμογή στον Παιδικό σταθμό

Η ένταξη του παιδιού στον Παιδικό Σταθμό σηματοδοτεί το πέρασμα σε μια καινούρια φάση ζωής όχι μόνο για το παιδί αλλά για όλη την οικογένεια. Μια νέα πραγματικότητα κατά την οποία το παιδί βγαίνει από το στενό και απόλυτα προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον και κάνει τα πρώτα του βήματα σε μια μικρογραφία της κοινωνίας όπως ο παιδικός σταθμός.

Με αφορμή το νέο αυτό βίωμα αναδύονται πλήθος ερωτηματικά κι έντονα συναισθήματα, αφού χρειάζεται να γίνει ομαλά η προσαρμογή σε νέα δεδομένα σε ότι αφορά τον τρόπο που το παιδί έχει να ενσωματωθεί στον παιδικό σταθμό, αλλά συχνά παραβλέπεται πως και οι γονείς περνούν αντίστοιχη διεργασία σ’ αυτή την αναπτυξιακή φάση. Η προσαρμογή λοιπόν υποδηλώνει το σύνολο των αντιδράσεων που αφορούν το πέρασμα του παιδιού από το σπίτι στον παιδικό σταθμό και τις οποίες βιώνει το κάθε μέλος της οικογένειας με το δικό του τρόπο.

Γι’ αυτό το λόγο οι αντιδράσεις ποικίλουν κι ενώ για παράδειγμα άλλα παιδιά μπαίνουν πολύ εύκολα στο καινούριο περιβάλλον άλλα δυσκολεύονται με διαφορετικούς τρόπους. Είναι χρήσιμο λοιπόν να γνωρίζετε κάποια πράγματα που διευκολύνουν την ομαλή μετάβαση σε αυτή τη νέα πραγματικότητα:

Η φάση της προετοιμασίας

Ιδιαίτερα σημαντική για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής προσαρμογής είναι η προετοιμασία του παιδιού για την αλλαγή που πρόκειται να υπάρξει στη ζωή του. Πολύ συχνά οι δυσκολίες στην προσαρμογή είναι αποτέλεσμα λανθασμένης ή ελλιπούς προετοιμασίας του παιδιού για τη μετάβαση στον παιδικό σταθμό. Μερικές χρήσιμες γνώσεις για την επίτευξη καλής προετοιμασίας αποτελούν τα εξής:

• Είναι πολύ σημαντικό κι οι ίδιοι οι γονείς να προετοιμαστούν ψυχολογικά και να αποδεχτούν τη νέα πραγματικότητα για να μπορέσουν να προετοιμάσουν με τη σειρά τους κατάλληλα το παιδί. Σ’ αυτό το επίπεδο βοηθάει πολύ να μιλήσουν μεταξύ τους και να μοιραστούν σκέψεις και συναισθήματα με έμφαση στο να χαρούν το ότι το παιδί τους μεγαλώνει. Σε περίπτωση που νιώθουν ότι τους δυσκολεύει συναισθηματικά έντονα η επικείμενη αλλαγή, είναι πολύ βοηθητικό να απευθυνθούν σε κάποιο ειδικό.
• Είναι πολύ ωφέλιμο το παιδί να έχει προετοιμαστεί και να έχει ενημερωθεί για την ένταξή του στον παιδικό σταθμό.
• Η αλλαγή αυτή θα πρέπει να συζητηθεί με θετικό τρόπο και να συνδεθεί με το πόσα όμορφα πράγματα θα κερδίσει μέσα από την καινούρια του εμπειρία όπως το ότι θα μάθει πολύ όμορφα πράγματα, νέα παιχνίδια, θα αποκτήσει φίλους κ.α.
• Είναι πολύ χρήσιμο για την εξοικείωση του παιδιού να έχει προηγηθεί επίσκεψή του στο χώρο του παιδικού σταθμού και να δοθεί έμφαση στα καλά πράγματα που θ’ αρχίσει να βιώνει εκεί.
• Οι γονείς μπορούν να αξιοποιήσουν την προβολική δύναμη του παιχνιδιού ή του παραμυθιού για εξοικειώσουν το παιδί με τη νέα πραγματικότητα π.χ. παίζοντας μαζί του να αναπαριστούν οικογένεια όπου οι γονείς φεύγουν για δουλειά και τα παιδιά για το σχολείο, ή να του διαβάσουν παραμύθια με σχετικές απεικονίσεις.
• Σε περίπτωση που έπεται η έλευση νέου μωρού στην οικογένεια είναι προτιμότερο η ένταξη στον παιδικό σταθμό να γίνει 1 – 2 μήνες πριν από τη γέννηση ώστε να μη βιωθεί το αδερφάκι σαν την αιτία απομάκρυνσης του παιδιού από το σπίτι.

Η φάση της ένταξης

• Οι συναισθηματικές αντιδράσεις των γονιών είναι καθοριστικές για την προσαρμογή του παιδιού στον παιδικό σταθμό. Έχει αποδειχτεί ότι αν οι γονείς καθρεφτίζουν τη δική τους έντονη συναισθηματική δυσκολία, φόβους, αμφιβολία, δισταγμό κ.λ.π. το παιδί δυσκολεύεται περισσότερο να ενταχθεί και να προσαρμοστεί στον παιδικό σταθμό.
• Το ξύπνημα 15 – 30 λεπτά νωρίτερα είναι ιδιαίτερα ευεργετικό αφού εξασφαλίζει τη δυνατότητα για σχέση και επαφή πριν την αναχώρηση και αποτρέπει το ξεκίνημα της μέρας με άγχος και πίεση χρόνου.
  Βοηθάει πάρα πολύ οι γονείς να είναι σταθεροί και σίγουροι στο ότι γίνεται κάτι πολύ καλό και μη διαπραγματεύσιμο με τη μετάβαση του παιδιού στον παιδικό σταθμό.
• Είναι προτιμότερο οι γονείς να αποχαιρετούν γλυκά και με σιγουριά το παιδί και να αποχωρούν από τον παιδικό σταθμό χωρίς παζαρέματα και διαπραγμάτευση του χρόνου αποχώρησής τους γιατί αυτό παρατείνει το χρόνο προσαρμογής του παιδιού στο χώρο.
• Είναι πολύ βοηθητικό οι γονείς να έχουν εξηγήσει στο παιδί χωρίς να απολογούνται τη διαδικασία που θα ακολουθήσει, δηλαδή ότι θα φύγουν για να πάνε στη δουλειά τους (ακόμα κι αν αυτή είναι τα οικιακά) κι ότι θα επιστρέψουν πιο μετά για να πάρουν πάλι το παιδί.
• Όταν οι γονείς παίρνουν το παιδί από τον παιδικό σταθμό θα είναι καλό επίσης να εκφράζουν το καμάρι και τη χαρά τους κι όχι να εκπέμπεται αγωνία ή ανησυχία αν το παιδί τα κατάφερε να τα βγάλει πέρα μόνο του στο χώρο.
• Συχνά λειτουργεί πολύ θετικά η δυνατότητα για το παιδί να παίρνει μαζί του στο σταθμό το αγαπημένο του παιχνίδι για παρέα.
• Ακόμα κι αν όλα τα υπόλοιπα γίνουν με τον πλέον λειτουργικό τρόπο είναι πολύ πιθανό το παιδί να εκφράσει συναισθηματικές δυσκολίες κι αντιδράσεις σε σχέση με τον αποχωρισμό από τους γονείς και κατά προέκταση με την προσαρμογή του στο νέο περιβάλλον. Αυτές οι δυσκολίες δε χρειάζεται να πανικοβάλουν τους γονείς γιατί είναι απόλυτα φυσιολογικές και αναμενόμενες αφού εκφράζουν μια υγιή αντίδραση που είναι το άγχος αποχωρισμού.
• Πιθανό πισωγύρισμα, δηλαδή σταμάτημα του παιδικού σταθμού λόγω της δυσκολίας του παιδιού να ενταχθεί, απλά μεταθέτει τις δυσκολίες για μετά και συνήθως με πιο έντονο τρόπο αφού καθρεφτίζουν στο παιδί τη μη εμπιστοσύνη ότι μπορεί να μεγαλώσει και να αυτονομηθεί με όσα αυτό συνεπάγεται, άρα κρατιέται το παιδί πιο μωρό ή πιο αδύναμο σε σχέση με την ηλικία του.
• Αν μετά από Σαββατοκύριακο, περίοδο διακοπών ή κάποια ασθένεια που κράτησε το παιδί στο σπίτι υπάρξει πάλι άρνηση για τον παιδικό σταθμό ακόμα κι αν αυτή είχε εξαλειφθεί δε χρειάζεται ανησυχία διότι πρόκειται για φυσιολογική πιθανή αντίδραση, αλλά επιστροφή με σταθερότητα κι εμπιστοσύνη στο καθιερωμένο πρόγραμμα.

Το σημαντικότερο που έχει ο γονιός να γνωρίζει είναι πως η ένταξη του παιδιού στον παιδικό σταθμό όταν έρθει αυτή η στιγμή αφορά μεγάλωμα, ανάπτυξη κι είναι βήμα αυτονόμησης του παιδιού, είναι βίωμα διαδικασίας ζωής αφού σε επίπεδο ζωής το παιδί που αναπτύσσεται θα κληθεί πολλές φορές να μπορεί να κάνει λειτουργικά αποχωρισμούς και προσαρμογές έτσι ώστε να μπορεί να πατάει καλά στα δικά του πόδια.

Όσο υγιές και απαραίτητο είναι για το παιδί να πάρει την οικογενειακή προστασία και φροντίδα σε μεγαλύτερο βαθμό στα πρώτα στάδια μεγαλώματος άλλο τόσο υγιές και απαραίτητο είναι να οδηγηθεί με εμπιστοσύνη και σιγουριά στις επόμενες φάσεις αυτονόμησης.

Ας κυριαρχεί λοιπόν η χαρά και το καμάρι για το μεγάλωμα του παιδιού με γνώση και συνείδηση ότι αυτό συνεπάγεται πάντα και κάποια δύσκολα συναισθήματα.

Ελένη Γιαννουδάκου, Νηπιαγωγός