Διαταραχές Ροής Ομιλίας

Οι διαταραχές ροής της ομιλίας παρεμποδίζουν ή ανακόπτουν την ευχερή και ανεμπόδιστη ροή της ομιλίας και χαρακτηρίζονται από αδυναμίες στον έλεγχο του χρονισμού της, με αποτέλεσμα να αλλοιώνονται οι παύσεις, ο ρυθμός, ο επιτονισμός και η ταχύτητα της ομιλίας. Οι πιο συχνές περιπτώσεις είναι ο αναπτυξιακός τραυλισμός και η ταχυλαλία.

Τραυλισμός

Ο τραυλισμός θεωρείται μια διαταραχή της ροής της ομιλίας. Σε αυτή την διαταραχή, η μετάβαση μεταξύ ήχων, συλλαβών, λέξεων και φράσεων δεν είναι ομαλή. Η ομιλία χαρακτηρίζεται ως «δύσρυθμη» δηλαδή ο ρυθμός της είναι ασταθής. Μπορεί να παρουσιάζονται «δυσρυθμίες» όπως επαναλήψεις συλλαβών, λέξεων ή και ολόκληρων φράσεων, μπλοκαρίσματα, επιμηκύνσεις φωνημάτων. Η συχνότητά του ανέρχεται στο 1% του γενικού πληθυσμού.

Όταν το παιδί αρχίζει να οργανώνει το λόγο του γύρω στα 2-3 χρόνια, δηλαδή να οικοδομεί φράσεις και να εμπλουτίζει τη σύνταξή του, συμβαίνει αρκετά συχνά να περνά από μια φάση, που μπορεί να διαρκεί από μερικές μέρες μέχρι και μερικές εβδομάδες, κατά τη διάρκεια της οποίας οι γονείς του παρατηρούν ότι επαναλαμβάνει ορισμένες φορές την ίδια συλλαβή ή κομπιάζει με τις λέξεις. Μπροστά σ’ αυτές τις δυσκολίες, μιλάμε για «φυσιολογικό τραυλισμό», ο οποίος στις περισσότερες περιπτώσεις, μειώνεται και εξαφανίζεται μόνος του.

Σε μερικά παιδιά, αυτός ο τραυλισμός συνεχίζεται και, αντί να μειώνεται, χειροτερεύει. Ο λόγος δηλαδή δε ρέει πια ομαλά και μπορεί να συνοδεύεται από δυσκολίες στην αναπνοή ή/και από «τικ» των ματιών ή του κεφαλιού.

Ο τραυλισμός διαχωρίζεται σε εξελικτικό και επίκτητο.

Ο εξελικτικός τραυλισμός εμφανίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία 30-36 μηνών μέχρι περίπου τα 7-8 έτη (με μέσο όρο τα 4 έτη), έχει σταδιακή έναρξη σε ποσοστό 70% και εμφανίζεται περισσότερο σε αγόρια από ότι σε κορίτσια (με αναλογία 3:1). Η εμφάνιση δυσρυθμιών σε αυτές τις ηλικίες θεωρείται φυσιολογική. Έχει παρατηρηθεί ότι σε κάποιες περιπτώσεις ο τραυλισμός σε παιδιά έως 4 ετών παρουσιάζει αυθόρμητη υποχώρηση.

Ο επίκτητος τραυλισμός εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία, έχει ξαφνική έναρξη, είναι αποτέλεσμα εγκεφαλικού ή ψυχολογικού τραύματος και αντιστοιχεί σε μικρό αριθμό κλινικών περιπτώσεων.

Χαρακτηριστικά

Ο τραυλισμός μπορεί να εμφανίζει ένα ή όλα από τα παρακάτω:

Επανάληψη ήχων, συλλαβών, λέξεων ή και φράσεων.
Ορμητική ομιλία και μετά «μπλοκάρισμα».
Συνοδευτικές συμπεριφορές και τικ (όπως άνοιγμα-κλείσιμο ματιών, μυϊκή ένταση στο στόμα και το σαγόνι, τρέμουλο κ.ά.)
Διαφοροποίηση στην ένταση του τραυλίσματος, ανάλογα με την κατάσταση (π.χ. λιγότερο με τους οικείους, περισσότερο με τους ξένους ή όταν υπάρχει άγχος, καθόλου όταν τραγουδάει κ.ά.).
Μία αίσθηση ότι το άτομο δεν έχει έλεγχο πάνω στην ομιλία του, η οποία δημιουργεί φοβία για κάποιες λέξεις ή ήχους, προκαλεί αποφυγή ή αντικατάσταση δύσκολων λέξεων ή και αποφυγή μιας κατάστασης συνολικά.

Αιτιολογία

Κατά βάση ο τραυλισμός αποδίδεται σε οργανικά και γενετικά αίτια, όμως αυτά ορίζουν την προδιάθεση ενός ατόμου, χωρίς να σημαίνει ότι το άτομο αυτό θα εμφανίσει τραυλισμό. Αυτό που ευνοεί περισσότερο την εμφάνιση του τραυλισμού είναι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως οι αυξημένες απαιτήσεις για επικοινωνία, ο ανταγωνισμός στην οικογένεια, το μη σταθερό και απαιτητικό καθημερινό πρόγραμμα.

Διάγνωση

Αυτό που καθορίζει το αν ένα άτομο έχει τραυλισμό ή όχι, είναι η συχνότητα, η σοβαρότητα, η διάρκεια και το είδος των δυσρυθμιών. Επίσης, ένα άτομο που τραυλίζει μπορεί να εμφανίζει μη λεκτικά χαρακτηριστικά τραυλισμού, όπως μυϊκή ένταση ή αποφυγή για συνομιλία. Σε κάθε περίπτωση, οι δυσρυθμίες χρήζουν λογοθεραπευτικής αξιολόγησης, ώστε να διαπιστωθεί άν πρόκειται για φυσιολογικές δυσρυθμίες ή τραυλισμό. Λόγω των ψυχολογικών προεκτάσεων που αποκτά ο τραυλισμός, όσο το άτομο μεγαλώνει και αντιλαμβάνεται τη δυσκολία του στην ομιλία, είναι απαραίτητη η έγκαιρη αντιμετώπισή του από ειδικούς όπως λογοθεραπευτή και παιδοψυχολόγο.

Μορφές παρέμβασης – Θεραπεία

Ασκήσεις αναπνοής με στόχο την αύξηση της αναπνευστικής χωρητικότητας αλλά και οι ασκήσεις χαλάρωσης των μυών και των νεύρων των αρθρωτικών οργάνων.
Ασκήσεις φωνητικής εκπαίδευσης, κατά την οποία το παιδί καλείται να βγάλει ορισμένες λέξεις χωρίς νόημα, τη μια μετά την άλλη, με μια εκπνοή.
Ασκήσεις ώστε το άτομο να αρχίσει να νιώθει ψυχολογικά καλύτερα.
Γλωσσοτεχνικές ασκήσεις όπου είναι ασκήσεις για τον ελεύθερο λόγο, δηλαδή τον ολοκληρωμένο αυθόρμητο λόγο. Ξεκινάμε από την ολότητα και όχι από μεμονωμένα.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

Να επικεντρώνετε την προσοχή σας περισσότερο στο τι θέλει να σας πει το παιδί και όχι τόσο στον τρόπο που το λέει, για να μπορεί να υπάρχει διάλογος.
Μην κοροϊδεύετε το παιδί.
Μιλήστε μαζί του για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Είναι ουσιώδες, αυτό το πρόβλημα που είναι ιδιαίτερα δύσκολα αποδεκτό και από το παιδί και από τους γονείς του, να μην αποσιωπείται.
Μην του λέτε να τα πει ξανά «σ ω σ τ ά»!
Ο τραυλισμός που αντιμετωπίζεται στην αρχή της εμφάνισής του θεραπεύεται πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά.
Συμβουλευτείτε ειδικό το γρηγορότερο δυνατόν, δηλαδή 2-3 μήνες μετά από την έναρξη του τραυλισμού στα μικρά παιδιά, ή ακόμα πιο νωρίς για τα μεγαλύτερα.

12 κανόνες για τον τραυλισμό

Μίλα αργά και ήσυχα.
Ξεκαθάρισε πρώτα τι και πως θέλεις να μιλήσεις.
Μη μιλάς πολύ δυνατά ούτε πολύ σιγά. Όταν μιλάς να στέκεσαι και να κάθεσαι κανονικά και ήρεμα.
Ανάπνευσε πριν αρχίσεις τη φράση σύντομα και βαθιά.
Να είσαι προσεκτικός στην αναπνοή, να τη συγκρατείς πιο πολύ όταν μιλάς και όταν θέλεις εσύ να την προωθείς προς τα έξω.
Η μετάβαση στη θέση του φωνήεντος να γίνεται πάντα κοφτά.
Να κατευθύνεις τον αέρα που χύνεται έξω όχι στα σύμφωνα αλλά στα φωνήεντα.
Μην αρθρώνεις με πίεση, μίλα στην ανάγκη βαθύτερα απ’ ότι συνηθίζεις και μάκραινε κάπως τα φωνήεντα πάντοτε.
Άρχισε το ανοιχτό φωνήεν με σιγανή και κάπως βαθιά εισαγωγή φωνής.
Μάκραινε το πρώτο φωνήεν στη φράση της ομιλίας και δέσε όλες τις λέξεις μιας πρότασης έτσι μεταξύ τους σα να ήταν όλες μια λέξη.
Φρόντισε πάντα για μια πολύ σαφή, με καθαρές φθόγγους και εύηχη γλώσσα.