Όταν τα παιδιά δαγκώνουν
Πολλές φορές, υπάρχουν παιδιά προ-νηπιακής ηλικίας που δαγκώνουν άλλα παιδιά. Έρευνες υποστηρίζουν ότι περίπου το ένα τρίτο των παιδιών στον παιδικό σταθμό δέχονται δαγκωματιές από κάποιο παιδί. Αυτό είναι ένα γεγονός που φέρνει σε δύσκολη θέση τους γονείς του παιδιού που δαγκώνει, καθώς και είναι υπόλογοι απέναντι στους υπόλοιπους γονείς που ανησυχούν για την ασφάλεια των παιδιών τους, έχουν φόβο μη διωχθούν τα παιδιά τους από το προ-νήπιο και, επιπλέον, καλούνται να διορθώσουν τη συμπεριφορά. Το δάγκωμα δεν είναι κάτι ασυνήθιστο για παιδιά κάτω των τριών, όπως μας επισημαίνουν οι επιστήμονες, καθώς αποτελεί ένα τρόπο έκφρασης συναισθημάτων.
Πως να βοηθήσουμε το παιδί μας όταν δαγκώνει
Το πρώτο, σημαντικό, βήμα είναι να μη συσχετίσουμε αυτή τη συμπεριφορά με σκέψεις για αντικοινωνική συμπεριφορά του παιδιού σας στο μέλλον καθώς θεωρείται σχετικά φυσιολογική όσον αφορά την ανάπτυξη. Η παρέμβαση πρέπει να είναι επικεντρωμένη στο παιδί και άμεση σε σχέση με το συμβάν και να έχει σα στόχο να εκπαιδεύσει το παιδί να μάθει να χρησιμοποιεί άλλα μέσα εκτός από τα δόντια του σαν όπλα. Είναι βασικό για τους ενήλικες που είναι παρόντες, να μην παγώσουν στη θέα του συμβάντος άλλα να παρέμβουν άμεσα, όπως αναφέραμε και παραπάνω.
Πως να παρέμβουμε
Η παρέμβαση έχει δύο βασικές παραμέτρους. Πρώτων, ο ενήλικας πρέπει να απομακρύνει το ένα παιδί από το άλλο. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί που δαγκώνει απομακρύνεται από την πηγή που του δημιουργεί ένταση και μπορεί να ηρεμήσει και το παιδί που δέχεται το δάγκωμα έχει την ευκαιρία να νιώσει ασφάλεια. Δεύτερον, πρέπει ο ενήλικας να βοηθήσει το παιδί που δαγκώνει να καταλάβει τι του προκαλεί ένταση και πως να το διαχειριστεί πιο λειτουργικά. Τα παιδιά χρειάζονται τη βοήθεια των ενηλίκων για να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους. Για παράδειγμα μπορούν να τους πουν «Φαίνεσαι θυμωμένος/η. Δεν είναι σωστό να δαγκώνεις όταν είσαι θυμωμένος/η. Είναι καλό να ζητήσεις βοήθεια από τη δασκάλα/το δάσκαλο.».
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι είναι πιο βοηθητικό να χρησιμοποιούμε εκφράσεις όπως σωστό και καλό αντί για λάθος και κακό, γιατί το κάνουν να φαίνεται περισσότερο σα συμβουλή παρά σαν παρατήρηση. Επίσης, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι είναι μικρά παιδιά με περιορισμένη ανάπτυξη της γλωσσικής ικανότητας γι’ αυτό και η παρέμβαση πρέπει να περιλαμβάνει μικρές και ξεκάθαρες προτάσεις για να γίνεται κατανοητή. Ίσως η ύπαρξη ενός ειδικού χώρου μέσα στην τάξη όπου το παιδί θα κάθεται για να ηρεμήσει να είναι επίσης βοηθητική. Ο χρόνος πρέπει να είναι λίγος έτσι ώστε το παιδί να μη νιώσει ότι είναι τιμωρημένο, για παράδειγμα εάν το παιδί είναι ενός χρονών ένα λεπτό, αν είναι δύο χρονών, δύο λεπτά κ.ο.κ. Στη συνέχεια ο ενήλικας πρέπει να βοηθήσει το παιδί να επανέλθει με ένα θετικό τρόπο όπως να του πει να φέρει ένα παιχνίδι ή ένα βιβλίο και να του πει ότι είναι εντάξει να το κάνει και να το επιβραβεύσει με μπράβο κατά την ολοκλήρωση της επιθυμητής συμπεριφοράς.
Είναι, επίσης, σημαντικό να παρηγορήσουμε το παιδί που δέχτηκε το δάγκωμα και να του επισημάνουμε ότι δεν έκανε κάτι λάθος, με αυτόν τον τρόπο το παιδί που δάγκωσε θα καταλάβει ότι δεν είναι αυτό που τραβάει την προσοχή. Αν το παιδί που δάγκωσε είναι πάνω από δύο χρονών μπορούμε να του αναθέσουμε να παρηγορήσει το δαγκωμένο παιδί βοηθώντας έτσι να παιδιά να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση, αφού όμως πρώτα συμφωνήσουν και τα δύο παιδιά ότι θέλουν να το κάνουν. Ίσως το συμβάν να είναι και μια καλή ευκαιρία για να μιλήσουμε στα παιδιά για τα συναισθήματα και τους τρόπους που μπορούμε να αντιδράσουμε χωρίς να προκαλέσουμε πρόβλημα.
Αν όμως παρ’ όλες τις προσπάθειες των ενηλίκων το παιδί συνεχίσει να δαγκώνει και μετά τα τρία είναι θεμιτό να επισκεφθούμε κάποιον ειδικό.
Τρόποι πρόληψης
Ο πιο σωστός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα είναι να φροντίσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα να μην κάνει ποτέ την εμφάνιση του. Για να βοηθήσουμε λοιπόν στην περίπτωση του δαγκώματος είναι καλό να καταλάβουμε ποιοι είναι οι παράγοντες που το προκαλούν και να επεμβαίνουμε πριν συμβεί. Για παράδειγμα μπορεί να είναι ο πολύς θόρυβος, ή το να αρπάζει ένα παιδί το παιχνίδι από τα χέρια του άλλου. Όταν ξέρουμε ποιες συνθήκες προκαλούν το δάγκωμα μπορούμε να επέμβουμε και να ηρεμήσουμε την κατάσταση και να αποτρέψουμε το συμβάν. Επιπλέον, είναι καλό να θυμόμαστε πως τα παιδιά ξεχνούν σχετικά εύκολα το θυμό τους, ειδικά όταν τα κατευθύνουμε προς άλλες δραστηριότητες και τους λέμε και μπράβο και αυτό είναι μια πολύ καλή μέθοδος για τέτοιες καταστάσεις.
Παλαιότερα οι γονείς δάγκωναν τα παιδιά πίσω, έτσι ώστε να τα κάνουν να καταλάβουν πως αισθάνεται αυτός που δέχεται το δάγκωμα, αυτή η μέθοδος όμως είναι τελείως λάθος γιατί τα παιδιά είναι μικρά σφουγγαράκια που απορροφούν τις συμπεριφορές των μεγάλων, με αποτέλεσμα αυτή η παρέμβαση όχι μόνο να μη βοηθάει στην εξάλειψη της συμπεριφοράς, αλλά αντιθέτως να την ενισχύει. Το βασικό είναι να έχουμε την υπομονή να τους εξηγήσουμε ότι αυτό που κάνουν δεν είναι σωστό, να τα βοηθήσουμε να μάθουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τους και να τους δείξουμε τρόπους να λύνουν τα προβλήματα τους με πιο παραγωγικές μεθόδους.
Αμαλία Λουίζου, ΜΑ
Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Σύμβουλος