Παιδική παραμέληση: Σημάδια, Συνέπειες, Συμβουλές

Η παιδική παραμέληση (σωματική, συναισθηματική) θεωρείται το συχνότερο φαινόμενο παιδικής κακομεταχείρισης και έχει σοβαρές συνέπειες στις ικανότητες του παιδιού και αλλά και στο συναισθηματικό του κόσμο. Η παιδική παραμέληση ορίζεται ως η ανεπάρκεια στην παροχή φροντίδας που αντιστοιχεί στο κάθε ηλικιακό στάδιο του παιδιού. Η μη κάλυψη των βασικών αναγκών (διατροφή, υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση), η απουσία κατάλληλης επίβλεψης και οι συνθήκες στέρησης είναι παράγοντες οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές συνέπειες στη σωματική και ψυχολογική του κατάσταση.

Γενικά Χαρακτηριστικά Παραμελημένου Παιδιού

• Δυσκολία στις συναναστροφές με ενήλικες ή συνομηλίκους
• Προσκόλληση σε άγνωστα άτομα
• Ανάρμοστα ενήλικο
• Άγχος
• Προβλήματα στην ομιλία (καθυστερημένη ή διαταραγμένη) και μαθησιακά προβλήματα που δεν οφείλονται σε οργανικά αίτια
• Παιδί υπερβολικά υπάκουο, παθητικό
• Ιδιαίτερα χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Απότομες αλλαγές στην σχολική επίδοση, χαμηλή σχολική συμμετοχή
• Παρατεταμένη παραμονή στο σχολείο

Σωματικά Χαρακτηριστικά Παραμελημένου Παιδιού

• Κακή σωματική υγιεινή
• Ένδυση αταίριαστη με την εποχή
• Κόπωση, χαμηλό σωματικό βάρος
• Προβλήματα υγείας που δεν αντιμετωπίζονται

Γνωστική Ανάπτυξη

Το γνωστικό κομμάτι των παιδιών φαίνεται να επηρεάζεται περισσότερο καθώς τα φτωχά ερεθίσματα που παρέχονται από τους φροντιστές τους, δε βοηθούν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους. Τα μαθησιακά προβλήματα, η ελλιπής σχολική φοίτηση και η εγκατάλειψη του σχολείου είναι συχνό φαινόμενο της παραμέλησης. Έρευνες υποστηρίζουν πως στα παραμελημένα παιδιά, η γνωστική ανάπτυξη μπορεί να είναι έως και 2 έτη κάτω από την ηλικία τους.

Συναισθηματική ανάπτυξη

Η συναισθηματική παραμέληση ενός παιδιού μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην ανάπτυξη του, στον τρόπο που διαμορφώνει σχέσεις με τους γύρω του και στην ψυχική του υγεία. Στην εξελικτική ψυχολογία, η σχέση μητέρας-βρέφους είναι πολύ σημαντική στην συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Το βρέφος αναζητά τη μητέρα ως πηγή ασφάλειας και εμπιστοσύνης που θα το φροντίσει και θα καλύψει τις βασικές του ανάγκες. Ωστόσο, όταν αυτή η εγγύτητα και η ασφάλεια δεν παρέχονται, το βρέφος ματαιώνεται, βιώνει θυμό και μένει καθηλωμένο στην ανάγκη του προς τη μητέρα. Η σχέση αυτή μπορεί να επηρεάσει το άτομο σε όλη την πορεία ζωής του καθώς συμβάλει στη δημιουργία μη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων και σε μεγαλύτερη ηλικία. Ο χαμηλός αυτοσεβασμός, η δυσκολία στη λήψη αποφάσεων και η δυσκολία στην εξωτερίκευση των συναισθημάτων παρατηρούνται σε παραμελημένα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Σε εφηβικές ηλικίες, η παραμέληση μπορεί να οδηγήσει σε επιθετικότητα, αυξημένη παραβατικότητα και εγκατάλειψη του σχολικού πλαισίου.

Πως να προσεγγίσετε ένα παραμελημένο παιδί

Ψυχραιμία, αποδοχή της κατάστασης: Μια κοινή αντίδραση σε ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με αυτά τα παιδιά είναι η άρνηση του προβλήματος λόγω αδυναμίας διαχείρισης της κατάστασης. Ωστόσο, η άρνηση και η έκπληξη σε αυτά που περιγράφει το παιδί, θα φέρουν αντίθετα αποτελέσματα καθώς ενδέχεται να κλειστεί στον εαυτό του και να μη θέλει να εμπιστευτεί τους γύρω του. Μια βοηθητική προσέγγιση θα ήταν η αποδοχή και η καθησυχαστική διάθεση.

Όχι ανακρίσεις: Μην πιέζετε το παιδί ή κάνετε κατευθυντικές ερωτήσεις που μπορεί να το μπερδέψουν. Αφήστε το να σας εκμυστηρευτεί τα γεγονότα με το δικό του τρόπο.

Εξηγήστε στο παιδί πως δεν είναι δικό του λάθος: Ένα σύνηθες μοτίβο στα παραμελημένα παιδιά είναι να θεωρούν πως έχουν μερίδιο ευθύνης γι’ αυτό που τους συμβαίνει. Βοηθήστε τα να κατανοήσουν πως δεν είναι δικό τους το φταίξιμο.

Η ασφάλεια έρχεται πρώτη: Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με ειδικούς, έστω και ανώνυμα, όταν θεωρείται πως διακυβεύεται η ασφάλεια του παιδιού.

Ειρήνη Βελιδάκη
Ψυχολόγος
psychopedia.gr