Παιδί και διαχείριση θυμού

Ο θυμός είναι το πρώτο και κύριο μεταξύ των συναισθημάτων που μπορούν δημιουργήσουν προβλήματα σε ένα παιδί. Ενώ το άγχος ή η θλίψη προκαλούν δυστυχία και μιζέρια, ο θυμός οδηγεί σε μπλεξίματα -τιμωρίες, αποβολές και μια σειρά από άλλες συνέπειες που δε θα θέλαμε να υποστούν τα παιδιά μας.

Είναι σημαντικό ένα παιδί να εκφράζει το θυμό του

Ο θυμός καθαυτός δεν είναι κακός -κανένα συναίσθημα δεν πρέπει να καταπιέζεται γιατί θεωρείται «κακό». Το πρόβλημα με το θυμό (όπως και με όλα τα αρνητικά ή δυσάρεστα συναισθήματα) βρίσκεται στον τρόπο που κανείς τον εκφράζει: αυτός μπορεί να είναι «καλός» ή «κακός» ή, πιο σωστά, κατάλληλος ή ακατάλληλος. Ένα παιδί που δε μπορεί να θυμώσει έχει τόσο σοβαρό πρόβλημα, όσο ένα παιδί που δε μπορεί να ελέγξει το θυμό του.

Ακολουθούν δέκα σύντομες προτάσεις για τη διαχείριση του θυμού:

«Καίμε» το θυμό με Άσκηση

Η σωματική άσκηση είναι ένα από τα καλύτερα τονωτικά του εγκεφάλου. Προωθεί την υγιή εγκεφαλική λειτουργία, συμπεριλαμβανομένης και της ικανότητάς να ελέγχουμε την επιθετικότητά μας.

Μαθαίνουμε να βάζουμε τα Συναισθήματα σε Λέξεις

Ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους που ένα παιδί χάνει τον έλεγχο είναι γιατί δε μπορεί να αρθρώσει τη ματαίωσή του. Λέγοντας: «Τώρα είμαι θυμωμένος/η, γιατί….!» μπορεί να εμποδίσει το θυμό από το να μετασχηματιστεί σε βία.

Μειώνουμε τα Ηλεκτρονικά Μέσα

Το να καρφώνεται κανείς ολημερίς σε μια οθόνη δε «μουδιάζει» μόνο τον εγκέφαλο, αλλά αποκλείει το άτομο από ένα σωρό άλλες χρήσιμες δραστηριότητες και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του τύπου «πρόσωπο με πρόσωπο», οι οποίες μπορούν να το εξασκήσουν και να το βοηθήσουν με τη διαχείριση του θυμού του. Η χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και του διαδικτύου είναι χρήσιμη, θεμιτή, ακόμη και επιθυμητή, μέχρις ενός σημείου. Η υπερβολή που, σε γενικές γραμμές, ξεπερνά τη μιάμιση με δύο ώρες ημερησίως, πρέπει να αποφεύγεται.

Διδάσκουμε ότι ο θυμός είναι ένα «Σήμα», όχι ένα Αποτέλεσμα

Όταν ένα παιδί (αλλά και ένας ενήλικας) θυμώνει, πρέπει να μάθει να σταματά και να ρωτά τον εαυτό του: «Τώρα, γιατί θύμωσα;». Αν μπορεί να βάλει την απάντηση σε λέξεις, είναι ευκολότερο να ελέγξει το συναίσθημα. Ακόμη περισσότερο, αν το παιδί θύμωσε επειδή κάποιος το μεταχειρίστηκε άσχημα ή επειδή βρίσκεται σε κίνδυνο, θα μπορέσει τότε να ζητήσει αποτελεσματική βοήθεια.

Εξασκούμαστε στο Συμβιβασμό και στη Διαπραγμάτευση

Υπάρχει η έννοια της «συνεργατικής επίλυσης προβλήματος», η οποία βασίζεται στο να μάθει κάποιος να διαπραγματεύεται και όχι να δίνει εντολές στους άλλους.

Ελέγξτε αν υπάρχουν υποκείμενα προβλήματα

Πολλές σημαντικές καταστάσεις όπως η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας, η Διαταραχή Διαγωγής, ο Αυτισμός (συμπεριλαμβανομένης και της υψηλής λειτουργικότητας), αλλά και σωματικές νόσοι όπως η επιληψία, οι διαταραχές λειτουργίας του θυροειδή ή οι εγκεφαλικοί όγκοι, μπορεί να εκδηλωθούν με επεισόδια ανεξέλεγκτου θυμού.

Κρατήστε σημειώσεις

Αν το παιδί έχει πρόβλημα με το θυμό, αφιερώστε λίγα λεπτά κάθε μέρα για να καταγράψετε τι έχει συμβεί (τι προηγήθηκε, πώς αντέδρασε εκείνο, πώς αντιδράσατε εσείς, τι έγινε μετά). Ένα μήνα μετά ξαναδιαβάστε τις σημειώσεις σας. Μπορεί να διακρίνετε ένα πρότυπο, το οποίο είναι πιθανό ότι θα οδηγήσει σε αποτελεσματικές παρεμβάσεις.

Μην τιμωρείτε ΠΟΤΕ σωματικά

Οι οικογένειες που λειτουργούν σωστά μοιράζονται την εξής αρχή: «Δεν απλώνουμε ποτέ χέρι ο ένας επάνω στον άλλο, ειδικά όταν είμαστε θυμωμένοι». Είναι αντιπαιδαγωγικό και απολύτως απαράδεκτο οι γονείς να χτυπούν τα παιδιά τους. Οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια όλα τα παιδιά σε περισσότερο θυμό και τα επιθετικά παιδιά σε ακόμη περισσότερη επιθετικότητα.

Να είστε τα αφεντικά

Δεν εννοώ ότι πρέπει να διοικείτε την οικογένειά σας σα να είναι λόχος. Αλλά έχει αποδειχθεί ότι τα παιδιά τα πηγαίνουν καλύτερα, όταν γνωρίζουν ότι οι γονείς τους είναι διεκδικητικοί (όχι επιθετικοί, ούτε υποχωρητικοί) και μπορούν να κάνουν κουμάντο.

Ζητήστε βοήθεια

Αν τίποτε δε φαίνεται να βοηθά, μιλήστε με ανθρώπους που εμπιστεύεστε ή ζητήστε υποστήριξη από ομάδες γονέων ή ειδικούς. Σχεδόν κάθε παιδί που έχει προβλήματα με το θυμό μπορεί, σε μεγάλο βαθμό, να μάθει να τα ελέγχει. Χρειάζεται χρόνος, υπομονή και υποστήριξη, αλλά λύσεις μπορούν να βρεθούν. Ποτέ μην κρατάτε ιδιωτικές και κρυφές τις ανησυχίες σας για την επιθετικότητα ή το θυμό του παιδιού σας. Μοιραστείτε τις με άλλους.

Σπυριδούλα Κώτση
Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων
Για την «ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ»