Κατασκήνωση: Ένας ποιοτικός τρόπος να αξιοποιήσει ένα παιδί τον καλοκαιρινό του χρόνο

Πολλοί γονείς αναρωτιέστε με ποιον τρόπο το παιδί σας μπορεί να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο του καλοκαιριού ποιοτικά. Το καλοκαίρι είναι μια μεταβατική περίοδος κατά την οποία το παιδί δεν πάει στο σχολείο. Οι γονείς του όμως κατά κανόνα δουλεύουν, με αποτέλεσμα το οικογενειακό σύστημα να υποδιαιρείται σε δυο υποσυστήματα διαφορετικών «ταχυτήτων». Πιθανότατα ένας από τους ποιοτικότερους τρόπους ένα παιδί να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο του είναι η διαμονή σ’ ένα κατασκηνωτικό χώρο.

Ας δούμε όμως πως το οικογενειακό σύστημα ολόκληρο μπορεί να βοηθηθεί μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία.

Το παιδί ανακαλύπτει τον εαυτό του

Στην κατασκήνωση το παιδί είναι «αναγκασμένο» να επιβιώσει σ’ ένα νέο περιβάλλον. Στην προσπάθεια προσαρμογής του θα χρησιμοποιήσει ικανότητες που μέχρι πριν ήταν «αθέατες». Του δίνεται η δυνατότητα λοιπόν ν’ ανακαλύψει νέες ικανότητες και ν’ αναπτύξει άλλες που του είναι ήδη γνωστές. Η διαδικασία αυτή φαντάζει σα μια πειραματική ενασχόληση που όμως εντελώς μέσα από «φυσικό τρόπο» το πειραματιζόμενο παιδί βυθίζεται σ’ ένα ανεξάντλητο παιχνίδι ανακάλυψης, αναγνώρισης κι ανάπτυξης της έννοιας του εαυτού. Έρευνες έδειξαν ότι η δόμηση της έννοιας του εαυτού στην παιδική ηλικία, αποτελεί ένα βασικό κριτήριο ψυχοσυναισθηματικής ωρίμανσης του ανθρώπου.

Γίνεται ομαδικό και συνεργάσιμο

Στις περισσότερες κατασκηνώσεις το παιδί αποτελεί μέλος μιας ευρύτερης ομάδας-σκηνής. Παρόλο που κάποια παιδιά μέσα σ’ αυτές τις ομάδες έχουν αρχηγικές τάσεις, κατά κύριο λόγο η συνεργατικότητα και το ομαδικό πνεύμα είναι βασικές αξίες που αναπτύσσονται κι επιβραβεύονται σ’ αυτό το κλίμα. Το παιδί κάτω από αυτές τις συνθήκες εκπαιδεύεται στο να μπορεί να αποβάλλει τον εγωκεντρισμό της παιδικής ηλικίας και να οδηγηθεί στη συνεργασία για την επίτευξη του κοινού στόχου που θέτει η ομάδα. Η ένταξη λοιπόν στην ομάδα προωθείται με τέτοιο τρόπο, ώστε τα μέλη της ομάδας να έχουν πραγματικά «ανάγκη» ο ένας τον άλλον.

Εκπαιδεύεται στους κανόνες

Η κατασκήνωση ουσιαστικά αποτελεί ένα κλειστού τύπου σύστημα, το οποίο όμως προσομοιάζει εκπληκτικά στο κοινωνικό σύνολο, όπου το παιδί θα λειτουργήσει αργότερα ως ενήλικας. Ένα λοιπόν βασικό θέμα που αντιμετωπίζει ένα παιδί σ’ έναν κατασκηνωτικό χώρο είναι η συνύπαρξη κανόνων – υποχρεώσεων. Μαθαίνει λοιπόν να χαλιναγωγεί την ανεξέλεγκτη ορμή της παιδικότητας του μέσα από όρια και κανόνες που δε σχετίζονται πλέον με την αποδοχή του από τη γονική φιγούρα (όπως θα γινόταν αν ήταν στο σπίτι), αλλά αποκλειστικά με την προσαρμοστικότητα του σ’ ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Αργότερα ως ενήλικη φιγούρα το παιδί αυτό θ’ αποδεχτεί ευκολότερα τους κανόνες της κοινωνίας.

Το παιδί αυτονομεί το «εγώ του»

Το παιδί εκπαιδεύεται να φροντίζει τον εαυτό του μόνο του. Η καθαριότητα, η ένδυση, η διατροφή αποκτούν προσωποκεντρικό χαρακτήρα και το παιδί έρχεται σ’ επαφή με τη χαρά της αυτονόμησης του από τη γονική φροντίδα. Αντιλαμβάνεται ότι ο εαυτός του έχει αξία και μακριά από τη γονική φιγούρα. Με αυτόν τον τρόπο αναπτύσσεται ψηλή αυτοεκτίμηση, αφού το παιδί μπορεί και ικανοποιεί βασικές ανάγκες του βασιζόμενο σε δικές του δυνάμεις. Η ψηλή αυτοεκτίμηση είναι βασικός παράγοντας ψυχικής ισορροπίας και καλής λειτουργικότητας ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία.

Οι γονείς χαλαρώνουν

Παράλληλα με το παιδί όμως υποβοηθείται και το υπόλοιπο οικογενειακό σύστημα. Σ’ ένα απαιτητικό κοινωνικό περιβάλλον όπου οι περισσότεροι γονείς «παίζετε» ταυτόχρονα τους πολλαπλούς ρόλους του γονέα, επαγγελματία, συζύγου οι περισσότεροι μαθαίνετε να μην έχετε προσωπικό χρόνο. Όσο το παιδί βρίσκεται στην κατασκήνωση μπορείτε οι γονείς να χαλαρώσετε για λίγο και ν’ ασχοληθείτε με τη φροντίδα ενός αλλού παιδιού, αυτού που ονομάζεται εσωτερικός σας εαυτός και μπορεί να είναι καταπιεσμένος. Αφήστε να αναδυθούν εκείνο το διάστημα και οι δικές σας ανάγκες.

Βοηθητικές συμβουλές

• Αν οι διακοπές των γονέων συνδυαστούν με την παραμονή του παιδιού τους στην κατασκήνωση τότε είναι ο ιδανικότερος συνδυασμός. Με την επανένταξη στο οικογενειακό σύστημα θα παρατηρήσετε μια ανανέωση, ευχάριστη διάθεση κι ενεργητικότητα απ’ όλα τα μέλη της οικογένειας.
• Η κατασκήνωση είναι ιδιαίτερα εποικοδομητική για παιδιά ελλειμματικά σε κοινωνικές δεξιότητες, παιδιά που δεν κάνουν εύκολα φίλους, παιδιά που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Έρευνες κατέδειξαν ότι η κατασκήνωση δρα καταλυτικά θετικά στα παιδιά αυτών των κατηγοριών.
• Μια επίσκεψη γνωριμίας του παιδιού μαζί με τους γονείς του στην κατασκήνωση είναι πάντα βοηθητική. Αυτό είναι καλό να γίνεται αρκετά πριν την ένταξη του παιδιού στην κατασκήνωση.
• Αν υπάρχουν αδέρφια και φίλοι που θα ήθελαν να πάνε κατασκήνωση με το παιδί σας οργανώστε το νωρίς. Είναι καλύτερα το παιδί σας να νιώθει ότι δε θα είναι παντελώς μόνο.
• Συνήθως ένα παιδί μπορεί να πάει σε κατασκήνωση περίπου από πέντε χρονών. Ωστόσο αυτό θα καθοριστεί από την προσωπικότητα του παιδιού, τη συναισθηματική του ηλικία και το πόσο θέλει το ίδιο να πάει κατασκήνωση.

Χαραλαμπίδης Σταύρος, Συμβουλευτικός Ψυχολόγος (MSc),
Γνωσιακός ψυχοθεραπευτής