Η σχέση της διατροφής με τη σχολική επίδοση
Η διατροφή των παιδιών αποτελεί ένα «αγκάθι» τόσο για τις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν να αντιμετωπίσουν τον υποσιτισμό, όσο και για τις ανεπτυγμένες που έρχονται αντιμέτωπες με την κακή διατροφή. Ως κακή διατροφή ορίζεται η ανεπαρκής πρόσληψη θρεπτικών ουσιών λόγω έλλειψης τροφής ή ακατάλληλων διατροφικών επιλογών. Η κακή διατροφή μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων η οικονομική δυσχέρεια, η έλλειψη ενημέρωσης, η ανεπάρκεια χρόνου για την προετοιμασία κατάλληλων γευμάτων.
Είναι γνωστό ότι η ποιότητα της διατροφής επηρεάζει σημαντικά τη σωματική ανάπτυξη των παιδιών. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό και μελετάται συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες είναι η επίδραση της διατροφής στη γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξή τους. Μέσω των τροφών, ο οργανισμός προσλαμβάνει ουσίες, οι οποίες με μια σύνθετη μεταβολική διαδικασία, βοηθούν στη νευροδιαβίβαση, δηλαδή στην επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων, επηρεάζοντας τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά.
Έχει βρεθεί ότι συχνά, βρέφη με έλλειψη σιδήρου παρουσιάζουν καθυστέρηση στη νοητική και κινητική ανάπτυξή τους. Σε περιπτώσεις χρόνιας σιδηροπενίας έχουν εντοπιστεί ελλείμματα στη γραπτή έκφραση και την αριθμητική ικανότητα κατά τα σχολικά χρόνια. Η πρόσληψη βιταμινών συσχετίζεται με διάφορες γνωστικές ικανότητες όπως τη μνήμη, τη γλωσσική έκφραση και τη χωρική αντίληψη. Στα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχονται στο μητρικό γάλα αποδίδεται η ευεργετική επίδραση του θηλασμού στη νευρολογική ανάπτυξη των βρεφών. Πράγματι, πρόωρα βρέφη που τράφηκαν για ένα μήνα με ένα υποκατάστατο γάλακτος πλούσιο σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, δεν παρουσίασαν διαφορές στην ανάπτυξή τους συγκριτικά με άλλα πρόωρα βρέφη που θήλασαν. Και οι μελέτες γύρω από τη σχέση διατροφικών παραγόντων και γνωστικών ικανοτήτων συνεχίζονται…
Έρευνα που διεξήχθη στην Κρήτη σε μαθητές δημοτικού εντόπισε συσχέτιση της σχολικής επίδοσης (όπως αυτή εκτιμήθηκε από τους εκπαιδευτικούς με ειδικό ερωτηματολόγιο) με την κατανάλωση γαλακτοκομικών, λαχανικών και φρούτων, την πρόσληψη βιταμινών, ασβεστίου και πρωτεϊνών, τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης και αιματοκρίτη, τη φυσική δραστηριότητα. Παρατηρήθηκε ότι οι μαθητές με καλύτερη σχολική επίδοση συγκριτικά με τους συμμαθητές τους που παρουσίαζαν χαμηλότερη επίδοση είχαν:
- αυξημένο βάρος (ωστόσο αυτό δεν ξεπερνούσε το προβλεπόμενο με βάση την ηλικία και το ύψος τους)
- αυξημένη φυσική δραστηριότητα
- μεγαλύτερη πρόσληψη βιταμίνης Β12
- αυξημένη κατανάλωση λαχανικών και φρούτων
Δεν είναι ξεκάθαρο αν η καλή διατροφή οδηγεί σε καλή σχολική επίδοση ή αν κάποιος άλλος παράγοντας συντελεί τόσο στην εξασφάλιση μιας ισορροπημένης διατροφής όσο και μιας ικανοποιητικής εκπαίδευσης. Ένας παράγοντας που ενδέχεται να έχει επιδράσει προς αυτήν την κατεύθυνση, είναι η ενημέρωση των γονέων που ως γνωστό παίζει καθοριστικό ρόλο τόσο για τις διατροφικές επιλογές των παιδιών όσο και για τη σχολική τους επίδοση.
Θα ήταν υπεραπλούστευση να ισχυριστούμε ότι βελτιώνοντας τη διατροφή των παιδιών και εντάσσοντας τη φυσική άσκηση στο εβδομαδιαίο πρόγραμμά τους θα βελτιώσουμε τη νοητική τους ικανότητα ή τους σχολικούς τους βαθμούς.
Ωστόσο, καλό είναι να έχουμε υπόψη μας τη διατροφή ως παράγοντα που επηρεάζει τη γενική λειτουργικότητά μας και όχι μόνο τη σωματική υγεία και την εμφάνισή μας. Η συνεχής ενημέρωση είναι απαραίτητη προκειμένου να εξασφαλίσουμε τόσο μια καλή ποιότητα διατροφής όσο και μια ικανοποιητική σωματική, πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη.
Ελένη Καρακωνσταντάκη
Ψυχολόγος
ekarakonstantaki@yahoo.gr
