Πώς να λέτε όχι χωρίς να αισθάνεστε ένοχοι
Ναι, το να είστε «ένας πάρα πολύ καλός» άνθρωπος χωρίς όρια, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην ψυχική σας υγεία. Σας ρωτάνε κάτι και νιώθετε ότι αν πείτε «όχι», θα σας αντιπαθήσουν. Έτσι, μπαίνετε στον πειρασμό να πείτε «ναι», ακόμα κι αν δεν θέλετε. Έχετε βρεθεί ποτέ σε αυτή τη θέση; Αν ναι, μην ανησυχείτε, το έχουμε πάθει όλοι μας. Αλλά αν πείτε τελικά ναι, θα απογοητεύσετε τον εαυτό σας. Και μάλλον θα θυμώσετε με τους άλλους, ακόμα κι αν θα μπορούσατε να πείτε απλά όχι. Και η έρευνα δείχνει ότι αυτό, όχι μόνο δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο από άσχημα συναισθήματα, αλλά πραγματικά καταστρέφει τις σχέσεις σας. Ναι, το να είστε «πολύ καλός» άνθρωπος μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην ψυχική σας υγεία.
Η αποφυγή των συγκρούσεων δεν αποτελεί συστατικό των επιτυχημένων σχέσεων. Αντίθετα, είναι ένα σοβαρό σύμπτωμα δυσλειτουργικών σχέσεων. Είναι καλύτερα να αναγνωρίσετε ότι τα αρνητικά συναισθήματα μεταξύ των ανθρώπων είναι αναπόφευκτα και πρέπει να μάθετε να τα αντιμετωπίζετε αποτελεσματικά. Εάν δεν μπορείτε να εκφράσετε τα αρνητικά σας συναισθήματα, οι σχέσεις σας απλά θα χάσουν την αυθεντικότητά τους. Oπότε, πώς να πείτε όχι χωρίς να αισθάνεστε ένοχοι;
1) Παρατηρήστε τα «όχι»
Οι στιγμές που είπατε όχι και κάποιος θύμωσε, παραμένουν στη μνήμη σας σαν ένα εύηχο σλόγκαν από μία διαφήμιση. Όμως η αλήθεια είναι ότι, οι άνθρωποι λένε όχι σε διάφορα ζητήματα όλη την ώρα και δεν έχουν καμία κακή συνέπεια. Οι ουρανοί δεν ανοίγουν και κανένα κακό δεν συμβαίνει. Ο συνομιλητής σας που το ζήτησε, απλώς το αγνοεί και λέει: «Εντάξει». Όμως, έχουμε την τάση να ξεχνάμε αυτές τις αντιδράσεις πολύ εύκολα και να εκπαιδεύουμε την προσοχή σας στο 0,02% του χρόνου που λέμε όχι και το άλλο πρόσωπο, φεύγει θυμωμένο λέγοντας ότι δε θα σας μιλήσει ποτέ ξανά. Επομένως παρακολουθήστε τις αλληλεπιδράσεις σας με τους άλλους πιο στενά. Παρατηρήστε όλες τις φορές που τα «όχι» δεν προκαλούν προβλήματα και προσπαθήστε να αναπτύξετε μια πιο ρεαλιστική προοπτική. Διευρύνετε την προοπτική σας με το να καταλάβετε πόσο συχνά οι άνθρωποι γύρω σας λένε όχι ο ένας στον άλλο καθημερινά. Όταν δώσετε ιδιαίτερη προσοχή, θα διαπιστώσετε ότι αυτό συμβαίνει συνεχώς και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι κάτι τρομερό. Θυμηθείτε το αυτό όταν είναι η σειρά σας να πείτε όχι σε παρόμοιες καταστάσεις και όταν κάποιος λέει «όχι» σε σας. Και προσέξτε πώς χειρίζονται αποτελεσματικά οι άλλοι αυτές τις καταστάσεις. Όταν είστε ευγενικοί στα όχι σας, τότε είναι λιγότερο πιθανό κάποιος να εξοργιστεί. Θέλετε να θεσπίσετε καλά όρια. Είναι καλό να έχετε μια ιδέα όσον αφορά με τι είστε άνετοι και με τι δεν είστε από πριν, έτσι ώστε οι αποφάσεις να είναι ευκολότερες και δεν θα μπείτε τόσο στον πειρασμό να υποχωρήσετε. Το να λέτε «όχι» άνετα και χωρίς ενοχή, απαιτεί να σκεφτείτε πραγματικά τι υποστηρίζετε. Γιατί λέτε όχι; Καθώς μαθαίνετε να αφήνετε πίσω τις ανεπιθύμητες υποχρεώσεις, σε τι κάνετε χώρο; Όταν μπορείτε να αναγνωρίσετε και να αγκαλιάσετε τις προτεραιότητές σας και να εστιάσετε σε αυτό που θέλετε περισσότερο – για παράδειγμα, ο χρόνος με την οικογένεια, τα χρήματα για ένα σημαντικό έργο ή ένα σκοπό- αισθάνεστε πιο δικαιολογημένοι λέγοντας «όχι» προκειμένου να πετύχετε αυτούς τους στόχους. Αλλά όλα αυτά χρειάζονται χρόνο. Και ίσως κάποιος να σας ζητά κάτι παράλογο τώρα. Οπότε, ποια θα έπρεπε να είναι η προεπιλεγμένη απάντησή σας ώστε να μην τους δώσετε ένα «ναι» που στη συνέχεια θα μετανιώσετε;
2) Κερδίστε χρόνο
Η φράση «Πρέπει να απαντήσω αμέσως σε αυτό που μου ζητούν» δεν υπάρχει πουθενά ως δεδομένη. Έτσι, όταν αισθάνεστε πιεσμένοι για ένα «ναι», μην πείτε αμέσως το «ναι», αλλά ανακουφίστε την πίεση. Ζητήστε χρόνο. Αυτό θα σας επιτρέψει να ηρεμήσετε και να αξιολογήσετε σωστά, αν πραγματικά θέλετε να συμφωνήσετε ή όχι. Προκειμένου να διακόψετε τη συνήθεια που έχετε να δίνετε ένα αυτόματο «ναι» στα αιτήματα των άλλων, καλό είναι να καθυστερήσετε να απαντήσετε, προκειμένου να σκεφτείτε προσεκτικά τις επιλογές σας. Η παλιά παροιμία που λέει ότι πρέπει να σκεφτείτε πριν μιλήσετε – ή, σε αυτή την περίπτωση, πριν συμφωνήσετε- είναι μία σοφή ψυχολογική συμβουλή. Αφού μάθετε να βάζετε χρόνο μεταξύ μιας πρόσκλησης, μιας απαίτησης ή ενός αιτήματος και της απάντησής σας, η αίσθηση ελέγχου σας θα αυξηθεί αμέσως. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό; Απομνημονεύστε δύο από αυτές τις φράσεις ώστε να είναι οι προεπιλεγμένες απαντήσεις σας σε κάθε ζήτημα:
• «Πρέπει να ελέγξω το ημερολόγιό μου, θα ξαναεπικοινωνήσουμε».
• «Επίτρεψέ μου να μιλήσω με τον σύζυγό / τη σύζυγό / σύντροφό μου για να δούμε αν είμαστε ελεύθεροι εκείνη την ημέρα»
• «Πρέπει να το σκεφτώ, θα σε ενημερώσω»
• «Θα σου τηλεφωνήσω για να σου απαντήσω σε λίγα λεπτά»
Μη μετατρέπετε αυτές τις προτάσεις σε ερωτήσεις. Είναι δηλώσεις. Και χρησιμοποιήστε έναν ευχάριστο αλλά δυναμικό τόνο. Αλλά τι γίνεται εάν το να κερδίζετε χρόνο δεν σας κάνει να ηρεμήσετε αρκετά για να είστε άνετοι για να τους πείτε «όχι»;
3) Να έχετε μια «πολιτική»
Όχι, αυτό δεν έχει καμία σχέση με την ασφάλεια. Επιστρέψαμε στο ζήτημα των ορίων. Όταν ζείτε με ξεκάθαρες αρχές, είναι ευκολότερο να λαμβάνετε αποφάσεις και οι άνθρωποι είναι πιθανότερο να σεβαστούν τις απαντήσεις σας. Επίσης, υπάρχει μικρότερη πιθανότητα κάποιος να αισθάνεται προσωπικά την απόρριψη εάν είναι σαφές ότι αυτός είναι ένας «κανόνας» με τον οποίο είστε συνεπείς στη ζωή σας. Ας υποθέσουμε ότι ένας φίλος σας, ζητά να δανειστεί από εσάς χρήματα που δεν θέλετε να δώσετε. Διατυπώστε τη φράση Συγγνώμη, έχω μια πολιτική να μην δανείζω χρήματα και η άρνησή σας ακούγεται αμέσως λιγότερο προσωπική. Σε κάθε είδους κατάσταση, η επίκληση μιας πολιτικής προσθέτει βάρος και σοβαρότητα όταν πρέπει να πείτε «όχι». Υπονοεί ότι έχετε σκεφτεί σοβαρά το θέμα προηγουμένως και μάθατε από την εμπειρία ότι αυτό που το άτομο ζητά είναι άστοχο. Μπορεί επίσης να δηλώσει ότι έχετε μια προηγούμενη δέσμευση που δεν μπορείτε να σπάσετε. Όταν απορρίπτετε μια πρόσκληση λέγοντας: Συγγνώμη, δεν μπορώ να έρθω – είναι η πολιτική μας να γευματίζουμε μαζί σαν οικογένεια κάθε Παρασκευή βράδυ, αφήνει το άλλο πρόσωπο να γνωρίζει ότι το δείπνο της οικογένειάς σας, είναι ένας αμετάβλητος κανόνας. Αλλά κάθε κανόνας έχει εξαιρέσεις. Και οι επίμονοι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να τις βρουν με το να σας ενοχλούν υποστηρίζοντας με όλους τους τρόπους ότι το αίτημά τους είναι ξεχωριστό, μοναδικό και φανταχτερό. Οπότε, πώς αντιμετωπίζετε τους ανθρώπους που δεν δέχονται το «όχι» για απάντηση;
4) Γίνετε ένας «χαλασμένος δίσκος»
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να πείτε ότι δε μπορείτε να τους βοηθήσετε. Το δεύτερο έως το 700ο πράγμα που πρέπει να κάνετε, είναι να επαναλάβετε το πρώτο πράγμα:
Εκείνος: Μπορείς να με βοηθήσεις να θάψω αυτό το σώμα;
Εσείς: Συγγνώμη, δε μπορώ
Αυτοί: Να το θάψουμε αύριο τότε;
Εσείς: Συγγνώμη, δε μπορώ
Αυτοί: Θα σε αφήσω να χρησιμοποιήσεις το φανταχτερό φτυάρι…
Εσείς: Συγγνώμη, δε μπορώ
Αυτή η άσκηση σας διδάσκει την επιμονή και δεν επιτρέπει στους ανθρώπους να διαπραγματευτούν επειδή απλά επαναλαμβάνετε την άρνησή σας, χωρίς να ανταποκρίνεστε στις νέες προσεγγίσεις ή τη συλλογιστική τους. Δε χρειάζεται να θυμώνετε ούτε να αυξάνετε τον τόνο της φωνής σας. Απλώς με ήρεμο τρόπο, επαναλάβετε την απάντησή σας μέχρι το άλλο άτομο να εξαντληθεί. Προσέξτε να μην απαντήσετε άμεσα ή να συμπαρασυρθείτε από το επίπεδο αντοχής του συνομιλητή σας. Εάν παραμείνετε στο απλό σας μήνυμα, ο αιτών δεν θα επιτύχει να σας πιέσει να απαντήσετε. Είναι σημαντικό να μην διεξάγετε καμία διαπραγμάτευση. Αυτό είναι ένα νέο έδαφος για εσάς. Μην αφήνετε τον εαυτό σας να εισέλθει σε μια σειρά διαπραγματεύσεων όπου υπάρχει μια πιθανότητα οι παλιές συνήθειες σας να ευχαριστείτε τους ανθρώπους να αναλάβουν τον έλεγχο και να βρεθείτε να πείτε «ναι», όταν θέλετε να πείτε κάτι άλλο. Η τεχνική «χαλασμένος δίσκος» είναι αρκετά ισχυρή με τους πωλητές, αλλά λίγο κρύα για στενότερες σχέσεις. Οπότε, πώς λέτε «όχι» με έναν τρόπο που δεν φαίνεται ανυπόμονος ή εγωιστικός;
5) Αναφερθείτε σε μία υπάρχουσα δέσμευση
Αυτή η μέθοδος υπογραμμίζει να λέτε ότι έχετε δέσμευση σε άλλους ανθρώπους όταν απορρίπτετε αυτό που σας ζητά ο συνομιλητής σας. Οι μελέτες των ψυχολόγων αποκαλύπτουν ότι, όταν αναφέρουμε τις δεσμεύσεις μας για να πάμε αντίθετα με τον κανόνα, φαινόμαστε στους άλλους καλύτεροι, καθώς υποστηρίζουμε μία εικόνα φροντίδας και προσφοράς. Και πώς το κάνετε αυτό; Η απάντησή σας θα πρέπει να έχει την ακόλουθη δομή: Αν σε βοηθούσα, θα απογοήτευα τους άλλους. Όταν ένας δάσκαλος δέχεται αιτήματα διδασκαλίας, στα οποία χρειάζεται να πει όχι, απαντά: Οι μαθητές μου είναι η επαγγελματική μου προτεραιότητα και δεδομένου ότι διδάσκω περισσότερους από 300 μαθητές ετησίως, δεν έχω το χρονικό περιθώριο για να αναλάβω επιπλέον διδασκαλία.
Αλλά τι γίνεται εάν δεν θέλετε να δώσετε ένα κάθετο «όχι;» Θέλετε να βοηθήσετε, αλλά δεν μπορείτε να δεσμευτείτε με τις ιδιαιτερότητες αυτού που ζητά. Εδώ βλέπουμε τι μπορείτε να κάνετε.
6) Κάντε μια αντιπροσφορά
Πρόκειται για μια αξιόλογη φιλανθρωπία που υποστηρίζει ένα καλό σκοπό που πιστεύετε. Και θέλουν να δωρίσετε 487.000 δολάρια. Με τίποτα. Μπορώ όμως να σας δώσω 10 δολάρια… Αν ένας φίλος σας ζητήσει να περάσετε τέσσερις ώρες εθελοντικής εργασίας σε μια εκδήλωση, μπορεί να απαντήσετε λέγοντας ότι δεν μπορείτε να αφιερώσετε τέσσερις ώρες αλλά μπορείτε μια ή δύο ώρες. Προσέξτε να μην πέσετε στην παγίδα της χρήσης αυτής της επιλογής πολύ συχνά ή πάρα πολύ. Θα πρέπει να κρατάτε την αντιπροσφορά για καταστάσεις όπου δεν θέλετε πραγματικά να δώσετε ένα οριστικό «όχι». Ο λόγος για τον οποίο δεν λέτε ένα κάθετο «όχι» πρέπει να είναι επειδή η συμμόρφωση με το αίτημα είναι πραγματικά κάτι που θέλετε να κάνετε – ή, τουλάχιστον, δεν θα σας πειράξει να κάνετε, αλλά πρέπει να τροποποιήσετε το αίτημα για να ικανοποιήσει αυτό που θέλετε και εσείς να γίνει. Και μπορείτε να κάνετε μια αντιπροσφορά σε σχεδόν οποιοδήποτε αίτημα προσφέροντας κάποιον διαφορετικό πόρο ή το όνομα κάποιου άλλου που θα μπορούσε να βοηθήσει.
Και πάλι, μερικά χρήσιμα παραδείγματα:
• Δεν είμαι ικανός να κάνω αυτό που ζητάτε, αλλά ας δούμε κάτι άλλο.
• Αυτό δεν είναι στα προσόντα μου, αλλά ξέρω κάποιον που μπορεί να είναι χρήσιμος.
Εντάξει, μάθαμε πολλά. Ας ολοκληρώσουμε και ας ανακαλύψουμε τον καλύτερο, μη τρομακτικό τρόπο για να ξεκινήσετε να εξασκείτε αυτές τις δεξιότητες ώστε να μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε με τον οποιονδήποτε.
Συνοψίζοντας
Εδώ είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορείτε να πείτε «όχι» χωρίς να αισθάνεστε ένοχοι:
- Παρατηρήστε τα «όχι»: Το να λέτε σπανίως «όχι» οδηγεί σε βεντέτες ή διαμάχες που κρατάνε γενεές. Είναι πιο συνηθισμένο και λιγότερο επικίνδυνο από ό, τι νομίζετε.
- Κερδίστε χρόνο: Δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να συνοψίσω αυτό το θέμα τώρα. Θα σας απαντήσω αργότερα.
- Να έχετε μια «πολιτική»: Συγγνώμη, αλλά είναι η πολιτική μου να μην συνοψίζω ποτέ το τρίτο σημείο.
- Να είστε ένας «χαλασμένος δίσκος»: Δε μπορώ να συνοψίσω αυτό το θέμα. Δε μπορώ να συνοψίσω αυτό το θέμα. Δε μπορώ να συνοψίσω αυτό το θέμα.
- Χρησιμοποιήστε μία δέσμευση: Εάν το συνοψίσω αυτό για εσάς, δεν θα έχω χρόνο να το συνοψίσω για άλλους.
- Κάνετε μια αντιπροσφορά: Δε μπορώ να το συνοψίσω αυτό, αλλά μπορώ να σας συνδέσω με ένα άλλο blog που θα το κάνει.
Οπότε, αν χρησιμοποιήσετε αυτές τις τεχνικές με τους αγαπημένους σας, τους στενούς φίλους ή τον προϊστάμενό σας, μπορεί να είναι αγχωτικό, γιατί διακυβεύονται πολλά. Έτσι μην το κάνετε. Τουλάχιστον στην αρχή. Αλλά την επόμενη φορά που κάποιος σας ενοχλεί στο δρόμο για να συμπληρώσετε μια έρευνα ή κάποιος επίμονος πωλητής δε σταματάει, μην τον προσπεράσετε. Αυτή είναι μια στιγμή που δεν έχετε τίποτα να χάσετε και μπορείτε να εξασκήσετε την πρακτική του «όχι».
Πηγή: PsychologyNow.gr