Θα γίνει το παιδί μου αριστερόχειρας;
Η ανησυχία των γονέων
«Αν το παιδί μου γίνει αριστερόχειρας σε έναν κόσμο φτιαγμένο από δεξιόχειρες, τότε η ζωή του θα είναι δυσκολότερη;»
Σε παλαιότερες κοινωνίες τα αριστερόχειρα παιδιά πιέζονταν ή ακόμα τιμωρούνταν από πολύ μικρή ηλικία για να πάψουν να χρησιμοποιούν το αριστερό τους χέρι. Το αριστερόχειρο παιδί αισθανόταν μη αποδεκτό από την οικογένεια και το σχολικό περιβάλλον, αφού αντιμετώπιζε δυσκολίες στο να γράψει με το δεξί χέρι. Ευτυχώς σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει αρκετά, ωστόσο το ζήτημα της χρήσης του χεριού που θα κυριαρχήσει, ανησυχεί ιδιαίτερα τους γονείς.
Έρευνες δείχνουν πως η αριστεροχειρία συναντάται με μεγαλύτερη συχνότητα στους άνδρες και λιγότερο στις γυναίκες, καθώς και πως το παιδί που είναι αριστερόχειρας γίνεται περισσότερο αποδεκτό σε μια οικογένεια, όπου υπάρχουν περισσότεροι αριστερόχειρες.
Τα αμφιδέξια μωρά
Ορισμένα μωρά συνεχίζουν για αρκετό καιρό να χρησιμοποιούν και τα δυο τους χέρια, είναι λοιπόν αμφιδέξια και στη συνέχεια γίνονται είτε δεξιόχειρες, είτε αριστερόχειρες. Και στις δυο περιπτώσεις, υπάρχει μια φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου και οι επιδόσεις είναι εξίσου καλές.
Άλλα μωρά παρουσιάζουν μια ξεκάθαρη προτίμηση για το δεξί ή το αριστερό χέρι και η προτίμηση αυτή τα ακολουθεί για το υπόλοιπο της ζωής τους. Σε άλλες περιπτώσεις, τα μωρά χρησιμοποιούν για μερικούς μήνες το ένα χέρι και αργότερα το άλλο ή ακόμα προτιμούν το δεξί χέρι για ορισμένες δραστηριότητες και το αριστερό για κάποιες άλλες. Συχνά, η οριστικοποίηση της προτίμησης του δεξιού ή του αριστερού χεριού γίνεται γύρω στα τέσσερα ή πέντε χρόνια.
Πως και γιατί γινόμαστε αριστερόχειρες ή δεξιόχειρες
Η αριστεροχειρία είναι αποτέλεσμα της δομής και της λειτουργίας του εγκεφάλου. Μελέτες έδειξαν πως το κέντρο του λόγου και της γραφής για τους δεξιόχειρες είναι στο αριστερό ημισφαίριο, ενώ για τους αριστερόχειρες είναι στο δεξί.
Στο ερώτημα γιατί γινόμαστε αριστερόχειρες ή δεξιόχειρες, οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν πως ο κληρονομικός καθώς και ο γονιδιακός παράγοντας παίζουν τον πρωταρχικό ρόλο. Δηλαδή, γεννιόμαστε αριστερόχειρες και παραμένουμε έτσι για το υπόλοιπο της ζωής μας. Άλλες έρευνες υποστηρίζουν πως η επιλογή του κυρίαρχου χεριού είναι αποτέλεσμα της μίμησης, της μάθησης καθώς και της εκπαίδευσης που δέχεται ένα παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Πως μπορούμε να εντοπίσουμε ένα παιδί που είναι αριστερόχειρας;
Δεν είναι εύκολο να εντοπίσουμε αν ένα παιδί μεταξύ ενός και δύο ετών είναι αριστερόχειρας. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η οριστική προτίμηση του κυρίαρχου χεριού γίνεται γύρω στα τέσσερα ή πέντε χρόνια. Ωστόσο, για τα παιδιά που δείχνουν πρόωρα την κλίση τους, μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
- Με ποιο πόδι το παιδί κλοτσάει την μπάλα;
- Ποιο χέρι χρησιμοποιεί το παιδί προκειμένου να ισορροπήσει μικρά αντικείμενα;
- Με ποιο αυτί προσπαθεί το παιδί να ακούσει ένα μικρό θόρυβο;
Οι παραπάνω ερωτήσεις αποτελούν ενδείξεις οι οποίες θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε εάν η αριστεροχειρία που υποψιαζόμαστε πως κάνει την εμφάνιση της, αφορά μόνο στα χέρια του παιδιού ή σε ολόκληρο το σώμα.
Ποια στάση πρέπει να υιοθετήσουν οι γονείς;
Η πιο σωστή στάση που πρέπει να υιοθετήσουν οι γονείς είναι να αφήνουν το παιδί ελεύθερο να χρησιμοποιεί το χέρι που επιθυμεί. Σε περιπτώσεις όπου το παιδί χρησιμοποιεί αδιάκριτα και τα δυο του χέρια, οι γονείς μπορούν να ευνοήσουν το δεξί χέρι με στόχο το παιδί να αναπτύξει μεγαλύτερη συνήθεια και δεξιότητα. Αν παρατηρήσουμε πως το παιδί αισθάνεται πιο άνετα με το αριστερό χέρι, είναι καλό να το αφήσουμε ελεύθερο να εκφραστεί όπως θέλει. Είναι σημαντικό και απαραίτητο να δείξουμε σεβασμό στη μοναδικότητα του παιδιού, ακόμη και στην περίπτωση που είναι το μοναδικό μέλος στην οικογένεια μας που είναι αριστερόχειρας.
Κωνσταντίνος Γκώτσης
Διδάκτωρ Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Reading
